Plakja nuk është një rënie e ngadaltë dhe e qëndrueshme – ajo mund të vijë me goditje të papritura, zbulon një studim.
Një studim inovativ ka zbuluar se njerëzit kalojnë dy periudha të dallueshme dhe të shpejta plakjeje gjatë jetës së tyre, duke sfiduar bindjen e gjatë se ne plakemi me një ritëm të qëndrueshëm. Kjo hap një diskutim të rëndësishëm mbi natyrën e plakjes dhe se si ne mund të përmirësojmë shëndetin tonë përmes njohjes së këtyre fazave kritike.
Hulumtimi, i udhëhequr nga gjenetisti Profesor Michael Snyder në Universitetin e Stanfordit dhe i botuar në Nature Aging në vitin 2024, eksploroi bazat biologjike të plakjes për të kuptuar më mirë sëmundjet që lidhen me moshën dhe se si ato mund të parandalohen ose trajtohen. Ky studim ofron një bazë të rinovuar për të kuptuar se si ndodhin ndryshimet në trupin tonë ndërsa kalojmë nëpër vite.
Ekipi analizoi të dhëna biologjike afatgjata nga 108 pjesëmarrës të rritur të cilët kishin dhënë rregullisht mostra për disa vite. Ajo që zbuluan ishte e habitshme: në shumë gjendje, të tilla si sëmundjet kardiovaskulare dhe Alzheimeri, rreziku nuk rritet gradualisht me kalimin e kohës – përkundrazi, ai rritet ndjeshëm pas moshave specifike. Kjo sugjeron se ekzistojnë faktorë të rrezikshëm që veprojnë gjatë këtyre periudhave të veçanta të jetës.
Të motivuar nga ky model, studiuesit vendosën të identifikojnë biomarkuesit themelorë të plakjes, duke synuar të përcaktojnë saktësisht se kur – dhe pse – ndodhin këto ndryshime të përshpejtuara. Kjo është thelbësore për zhvillimin e strategjive efektive për trajtimin e sëmundjeve dhe përmirësimin e jetëgjatësisë së shëndetshme.
Studiuesit analizuan mostrat biologjike nga grupi i tyre i studimit për të monitoruar një gamë të gjerë biomolekulash. Këto përfshinin ARN, proteina, lipide dhe komunitete mikrobike nga zorra, lëkura, hunda dhe goja, duke arritur në një total prej 135,239 shënjuesish të dallueshëm biologjikë. Kjo është një risi në fushën e studimeve mbi plakjen, sepse përfshin një sërë kompleksitetesh që ndihmojnë në kuptimin e fenomenit të plakjes.
Studiuesit identifikuan dy periudha të dallueshme të plakjes molekulare të përshpejtuar – së pari në mesin e viteve ’40, pastaj përsëri në fillim të viteve ’60. Rreth 80 përqind e molekulave që ata gjurmuan u zhvendosën gjatë këtyre periudhave. Kjo qartësisht tregon se plakja nuk është një proces linear, por përmban variante që mund të shoqërohen me ndryshime dramatike në shëndet.
Ndryshimi i mëparshëm preku rrugët e lidhura me mënyrën se si trupi përpunon yndyrnat, stimuluesit dhe shëndetin kardiovaskular dhe muskulor. Vala e dytë, në vitet ’60, ishte e lidhur me përgjigjen imune, funksionin e veshkave dhe metabolizmin e karbohidrateve. Këto zbulime holistike ofrojnë një hapësirë të madhe për kuptimin më të thellë të faktorëve që ndikojnë në plakjen dhe mënyrat për të ndikur në këtë proces në mënyrë pozitive.
Ndërsa rritja e parë përkon me menopauzën tek gratë, ndryshime të ngjashme u panë edhe tek burrat, duke sugjeruar se është pjesë e një procesi më të gjerë plakjeje. Kjo tregon nevojën për të kuptuar se si këto periudha ndikojnë në dy gjinjtë dhe se si mund të sigurojmë mbështetje dhe trajtim të përshtatshëm gjatë këtyre fazave jetësore.
Ekipi pranon madhësinë e vogël të mostrës dhe diapazonin e vogël të studimit (25–70), duke vënë në dukje se nevojiten kërkime më të gjera për të eksploruar këto ndryshime të plakjes në thellësi. Ky është një hap i rëndësishëm përpara në kuptimin e mënyrës sesi mund të përmirësojmë jetesën gjatë viteve të plota dhe për të avancuar hulumtimin në këtë fushë të rëndësishme.
Përfundimisht, ky studim ndihmon në strukturimin e një kuptimi më të mirë të procesit të plakjes dhe sugjeron mundësi të reja për trajtim dhe parandalim. Duke i dhënë rëndësi këtyre periudhave kritike, ne mund të përmirësojmë cilësinë e jetës sonë dhe të nxisim një qasje më pozitive ndaj plakjes. Ju inkurajojmë të ndani këtë informacion dhe të angazhoheni në diskutime rreth këtij subjekti, sepse njohuritë e reja janë thelbësore për të gjithë ne.
