I udhëhequr nga Kina, një grup gjithnjë e në rritje kombesh dëshiron të ndryshojë rendin global – dhe ato duket se janë gjithnjë e më të prirura të punojnë së bashku.
Nëse trupat që ecin të rreshtuara si të ishin pata dhe armët bërthamore në kamionë janë gjëja juaj, atëherë Pekini të mërkurën ishte vendi i duhur.
Një festë kineze e 80-vjetorit të përfundimit të Luftës së Dytë Botërore u shënua nga një paradë masive ushtarake, përpara Presidentit Xi Jinping dhe më shumë se 25 udhëheqësve të ftuar botërorë – përfshirë Vladimir Putin të Rusisë dhe Kim Jong Un të Koresë së Veriut.
Në fjalimin e tij, Xi e paraqiti veten si një njeri i paqes dhe një besimtar në bashkëpunimin “fitore-fitore”. Por shfaqja e ushtrisë kineze dërgoi një mesazh mjaft të ndryshëm – veçanërisht kur kombinohet me pritjen e ngrohtë që Xi i bëri Putinit, pushtimi i të cilit në Ukrainë ka shkaktuar luftën më të përgjakshme në Evropë që nga viti 1945.
Duke parë nga SHBA-të, Donald Trump dukej pothuajse i trishtuar për mungesën e tij, kur tha: “Mendova se ishte një ceremoni e bukur. Mendova se ishte shumë, shumë mbresëlënëse”.
Por në një postim në rrjetet sociale, Trump drejtuar Xi-së, ai shkroi: “Ju lutem, jepini përshëndetjet e mia më të ngrohta Vladimir Putinit dhe Kim Jong Un-it, ndërsa komplotoni kundër Shteteve të Bashkuara të Amerikës”.
Nëse presidenti amerikan tani po bindet se Rusia, Kina dhe Koreja e Veriut synojnë kolektivisht të minojnë lidershipin global amerikan, atëherë ai është një konvertues i vonë në një ide që u pranua gjerësisht në Washington gjatë viteve të Biden.
Këto kombe, së bashku me Iranin, u përshkruan si një “bosht trazirash” në një artikull me ndikim nga Richard Fontaine dhe Andrea Kendall-Taylor të botuar në revistën Foreign Affairs në vitin 2024. Hal Brands, një tjetër komentator i Washingtonit, argumentoi në mars se “në të gjithë periferinë e gjallë dhe jetësore të Euroazisë, shtetet revizioniste janë në lëvizje”. Ai shtoi: “Kina, Irani, Koreja e Veriut dhe Rusia po sulmojnë themelet rajonale të stabilitetit euroaziatik… Lufta ose kërcënimi i luftës është bërë i përhapur”.
Presidenti i Iranit, Masoud Pezeshkian, ishte gjithashtu në Pekin për paradën ushtarake të kësaj jave dhe për takimin paraprak të Organizatës së Bashkëpunimit të Shangait (SCO), një grupim prej 10 vendesh anëtare – me disa vende të tjera të cilëve iu dha statusi i partnerit.
Në muajt e fundit, disa analistë e kishin minimizuar idenë e një “boshti trazirash” – duke treguar mungesën e mbështetjes konkrete ruse ose kineze për Iranin kur ai u sulmua nga Izraeli dhe SHBA-të në qershor.
Por Koreja e Veriut, Irani dhe Kina kanë luajtur të gjitha role të rëndësishme në mbështetjen e luftës së Rusisë në Ukrainë. Trupat e Koresë së Veriut mbërritën për të luftuar përkrah rusëve në rajonin e Kurskut në fund të vitit të kaluar. Dronët Shaheed që kanë rënë mbi qytetet dhe trupat ukrainase në numër gjithnjë e më të madh në javët e fundit u projektuan në Iran dhe tani prodhohen në Rusi. Dhe tregtia me Kinën i ka siguruar një litar shpëtimi ekonomisë ruse – duke i lejuar asaj të mbijetojë sanksionet perëndimore.
Pamjet e Kim, Putin dhe Xi duke shëtitur së bashku, në krye të një grupi udhëheqësish botërorë, ishin simbolike të fuqishme. Ishte hera e parë që të tre udhëheqësit ishin filmuar së bashku. Cilado qofshin dallimet e tjera, të tre udhëheqësit – së bashku me qeverinë iraniane – ndajnë bindjen se struktura aktuale e fuqisë globale ka penguar ambiciet e tyre kombëtare. Ata duan të ndryshojnë rendin botëror – dhe duken gjithnjë e më të prirur të punojnë së bashku për të çuar përpara këtë qëllim.
Përgjigja e dukshme e SHBA-ve ndaj shfaqjes së një grupimi anti-perëndimor, të udhëhequr nga Kina dhe Rusia, do të ishte forcimi i rrjetit të aleancave të Amerikës – dhe përpjekja për të tërhequr kombet e paangazhuara drejt perëndimit.
Por administrata Trump ka bërë të kundërtën. Presidenti amerikan është përpjekur të ndërtojë marrëdhënie miqësore me Putinin, Xi-në dhe Kim-in – ndërsa kërcënon aleatët amerikanë dhe armiqëson vendet e paangazhuara.
