Ursula von der Leyen u ka kërkuar vendeve të Bashkimit Evropian që të bien dakord deri në dhjetor për një plan për të mbuluar nevojat ushtarake dhe financiare të Ukrainës për dy vitet e ardhshme, të vlerësuara në një shumë marramendëse prej 135.7 miliardë eurosh, sipas një letre të dërguar të hënën dhe të parë nga Euronews.
“Tani do të jetë çelësi të arrihet shpejt një angazhim i qartë se si të sigurohet që financimi i nevojshëm për Ukrainën të miratohet në takimin e ardhshëm të Këshillit Evropian në dhjetor”, u shkroi Presidentja e Komisionit Evropian, 27 udhëheqësve.
“Është e qartë se nuk ka mundësi të lehta. Evropa nuk mund të përballojë paralizë, qoftë nga hezitimi apo nga kërkimi i zgjidhjeve të përsosura ose të thjeshta që nuk ekzistojnë”, shtoi ajo në letër, transmeton Telegrafi.
Në dokument, von der Leyen thekson shkallën “veçanërisht akute” të financimit që Ukraina do të kërkojë në vitin 2026 dhe 2027: 83.4 miliardë euro për të financuar ushtrinë ukrainase dhe 52.3 miliardë euro për të stabilizuar ekonominë dhe për të adresuar deficitin e saj buxhetor.
Vlerësimi i saj bazohet në vlerësimet e Fondit Monetar Ndërkombëtar (FMN) dhe autoriteteve ukrainase, dhe bazohet në supozimin se lufta në shkallë të plotë e Rusisë do të përfundojë në fund të vitit 2026, edhe nëse kjo nuk është aspak e sigurt. Një armëpushim, i parë si parakusht për një marrëveshje paqeje, mbetet i pakapshëm.
Letra detajon tre opsionet kryesore për të mbështetur Ukrainën.
Kontribute vullnetare dypalëshe nga shtetet anëtare. Ndihma do të shpërndahet si një grant i pakthyeshëm dhe do të llogaritet në buxhetin kombëtar të një shteti anëtar, duke përfshirë çdo pagesë interesi të lidhur me të. Von der Leyen tha se kontributet duhet të arrijnë “të paktën” 90 miliardë euro për dy vitet e ardhshme.
Borxhi i përbashkët në nivelin e BE-së. Shtetet anëtare do të duhet të ofrojnë garanci ligjërisht të detyrueshme, të pakushtëzuara dhe të pakthyeshme për të marrë hua, bazuar në madhësinë e tyre, dhe ta kthejnë atë. Nëse një shtet anëtar vendos të heqë dorë dhe të refuzojë të kontribuojë, pjesa tjetër do të duhet të rrisë pjesën e tyre. Komisioni gjithashtu vëren se ky opsion do të mbartë pagesa interesi gjatë një “periudhe jashtëzakonisht të ngjeshur” për të mbledhur para të freskëta në tregje.
Një kredi dëmshpërblimi bazuar në asetet e palëvizura të Rusisë. Kievit do t’i kërkohej të shlyente kredinë vetëm pasi Moska të pranonte të kompensonte dëmet. Vlera e kredisë mund të ishte 140 miliardë euro ose edhe më e lartë.
Dy opsionet e para, vëren ajo, janë të thjeshta, por do të rrisnin barrën fiskale, pasi ndihma financiare do të vinte ose nga një kontribut i drejtpërdrejtë në para nga shtetet anëtare ose nga para të reja të mbledhura në tregje që do të shlyheshin, duke përfshirë interesin.
Opsioni i tretë, kredia e dëmshpërblimit, shmang këtë skenar pasi nuk do të shkaktonte shpenzime shtesë, nuk do të lëshonte borxh të ri ose nuk do të ndikonte në thesaret kombëtare.
Në vend të kësaj, do të përdorte bilancet e parave të gjeneruara nga asetet e palëvizura të Bankës Qendrore Ruse. Rreth 185 miliardë euro mbahen në Euroclear, një depozitë qendrore letrash me vlerë në Bruksel, ndërsa 25 miliardë euro mbahen në banka tregtare në vende të tjera të BE-së. Në letrën e saj, Von der Leyen hap derën për përdorimin e të gjithë fondit.
Megjithatë, fokusi është te Belgjika, vendi pritës i Euroclear dhe vendi kryesor që po përballet me këtë problem.
Von der Leyen u takua të premten e kaluar me kryeministrin belg Bart De Wever për të çuar përpara bisedimet, të cilat deri më tani kanë dhënë përparim të kufizuar.
Ndër të tjera, qeveria belge ka kërkuar siguri maksimale ligjore dhe ndarje të barrës për t’iu kundërvënë Rusisë nëse Moska vendos të ngrejë padi sipas një traktati investimi të vitit 1989, i cili parashikon arbitrazh në rast të një mosmarrëveshjeje midis të dyjave.
Në letrën e saj, von der Leyen sugjeron që Belgjika të tërhiqet nga traktati dypalësh për të zbutur mundësinë e hakmarrjes.
Von der Leyen rekomandon ndryshimin e rregullave të unanimitetit që rregullojnë rinovimin e sanksioneve çdo gjashtë muaj për të siguruar që ato të qëndrojnë të palëvizshme për më gjatë.
Një përpjekje e mëparshme për të ndryshuar rregullat e votimit u pengua nga Hungaria.
Edhe nëse do të vendoseshin të gjitha mbrojtjet teknike, von der Leyen pranon se rreziqet do të mbeteshin dhe propozimi mund të “perceptohej gabimisht si konfiskim”, gjë që është e ndaluar sipas ligjit ndërkombëtar.
“Meqenëse ky opsion do të ishte një zgjidhje inovative financiarisht dhe ligjërisht, nuk mund të përjashtohet mundësia e efekteve të mundshme anësore, përfshirë edhe për tregjet financiare”, thotë von der Leyen.
“Do të duhej të bëhej një përpjekje e përbashkët nga Bashkimi, dhe ndoshta nga partnerët ndërkombëtarë, për të kundërshtuar një perceptim të tillë (të konfiskimit)”, shtoi ajo.
Shefja e Komisionit e përfundon letrën e saj duke vënë në dukje se tre opsionet që ajo paraqet “nuk përjashtojnë njëra-tjetrën” dhe “mund të kombinohen ose të renditen”, për të siguruar që Ukraina të marrë një injeksion të ri ndihme deri në tremujorin e dytë të vitit 2026.
Nëse debati politik mbi kredinë e dëmshpërblimeve zgjatet, dy opsionet e para mund të përdoren si “zgjidhje lidhëse” për të shmangur një ndërprerje të papritur.
Letra sinjalizon gjithashtu se dhjetori duhet të trajtohet si një afat kohor. Asnjë nga opsionet nuk është e lehtë, shkruan von der Leyen, por një vendim duhet të merret shpejt.
Udhëheqësit e BE-së do të mblidhen në Bruksel më 18-19 dhjetor për takimin e tyre të fundit të vitit.
