Evropa mund të ketë jo më pak se tre deri në pesë vjet për t’u përgatitur për një sulm të mundshëm rus – ajo duhet të jetë reale për huamarrjen për të mbrojtur paqen.
Udhëheqësit e Shteteve të Bashkuara ranë dakord në samitin e tyre me kryeministrin britanik, Keir Starmer, se nevojiten urgjentisht shumë më tepër shpenzime për të mbështetur Ukrainën dhe për të forcuar mbrojtjen e vetë Evropës.
Por ata ende duhet të kuptojnë se si ta financojnë dhe shpenzojnë atë.
Pothuajse tre vjet pasi pushtimi i plotë i Rusisë në Ukrainë përmbysi sigurinë evropiane, nevojitet një rritje e menjëhershme dhe e qëndrueshme e investimeve në mbrojtje për të riarmatosur Kievin dhe për të mbrojtur kontinentin nga agresioni rus dhe këmbëngulja kineze.
Disa komandantë ushtarakë dhe shërbime të inteligjencës kanë thënë se Evropa mund të ketë më pak se tre deri në pesë vjet për t’u përgatitur për një sulm të mundshëm rus ndaj një vendi të NATO-s.
Të tjerë shohin një afat kohor më të gjatë prej ndoshta tetë vjetësh si rezultat i humbjeve të rënda të Moskës në Ukrainë.
Por duke pasur parasysh mënyrën se si Vladimir Putin ka ngurtësuar ideologjinë e tij revizioniste, ka ndërtuar një ekonomi lufte dhe ka krijuar partneritete strategjike me Kinën, Iranin dhe Korenë e Veriut, rreziku i konfrontimit po rritet nëse ai nuk zmbrapset në Ukrainë.
Evropa tashmë po përballet me luftën e fshehtë ruse brenda dhe rreth territorit të BE-së dhe NATO-s, me akte sabotuese gjithnjë e më të shpeshta.
Vetëm në javët e fundit, anijet ruse dhe kineze janë ndaluar me dyshimin për prerje të vazhdueshme të kabllove nënujore në Detin Baltik.
Megjithatë, ndërsa imperativi për të ndërtuar parandalimin ushtarak të Evropës pranohet gjerësisht pas tre dekadash neglizhence, shumica e vendeve evropiane përballen me kufizime fiskale për shkak të rritjes së ulët ekonomike, çmimeve të larta të energjisë dhe rregullave të deficitit të vetë-imponuara.
Ne kemi nevojë për më shumë para për mbrojtjen tani, por politikanët tanë nuk guxojnë t’i marrin nga pensionet, kujdesi shëndetësor, arsimi apo mirëqenia.
Udhëheqësit e BE-së ranë dakord të hënën të shqyrtojnë lehtësimin e rregullave të tyre të rrepta fiskale për të lejuar një rritje të konsiderueshme të shpenzimeve të mbrojtjes kombëtare, ndoshta duke përjashtuar disa ose të gjitha shpenzimet ushtarake nga llogaritjet e borxhit dhe deficitit ose duke përdorur një klauzolë përjashtimi emergjent – një koncesion nga skifterët fiskalë si gjermanët dhe holandezët.
Por kjo nuk do të gjeneronte mjaftueshëm para.
Përgjigja e qartë është të marrësh hua tani dhe të shlyesh nga buxhetet e ardhshme të mbrojtjes.
Gjermania krijoi një fond special prej 100 miliardë eurosh përmes huamarrjes kombëtare në vitin 2022 për të filluar një rikuperim në pajisjet e saj të armatosura të armatosura.
Kur ky program të mbarojë në vitin 2027, Berlini përballet me një gropë vjetore prej 30 deri në 40 miliardë euro në buxhetin e tij të mbrojtjes vetëm për të përmbushur objektivin ekzistues të NATO-s prej 2 % të PBB-së, e lëre më një objektiv më të lartë prej 3 % ose më shumë, që ka të ngjarë të vendoset në samitin e aleancës në qershor.
Sfida e dyfishtë pas zgjedhjeve të përgjithshme në shkurt do të bindë qeverinë e re të Berlinit që të kapërcejë neverinë e saj të kursyer ndaj huamarrjes për të investuar dhe ta bindë atë se huamarrja me partnerët evropianë do të sjellë më shumë zhurmë për euron, dhe ndoshta më shumë porosi për kompanitë gjermane të mbrojtjes, sesa huamarrja kombëtare.
E para duket më e lehtë se e dyta.
Historikisht, luftërat pothuajse gjithmonë janë zhvilluar me kredi. Mbretëria e Bashkuar pagoi kredinë e fundit të Luftës së Parë Botërore në vitin 2015, pothuajse një shekull pas përfundimit të konfliktit, duke emetuar bono të reja.
Do të ishte shoqërisht e papranueshme dhe politikisht vetëvrasëse në shumicën e vendeve të Evropës Perëndimore që të financohej një rritje e shpenzimeve të mbrojtjes në kohë paqeje duke ulur shpenzimet sociale.
Vetëm vendet në vijën e parë me Rusinë i kanë rritur shpenzimet e tyre shumë përtej objektivit të NATO-s, me Poloninë që arriti 4.1 % të PBB-së vitin e kaluar, pjesërisht falë rritjes së saj të shëndetshme ekonomike.
Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Mark Rutte, argumenton se nëse vendet evropiane thjesht shpenzojnë më shumë për mbrojtjen, pa reformuar sistemet e vjetërsuara të prokurimeve kombëtare, as 4 % nuk do të mjaftojnë.
Një “big bang” në aftësitë dhe personelin ushtarak evropian është i mundur në dekadën e ardhshme, por vetëm nëse evropianët shpenzojnë investimet e tyre të shtuara në mbrojtje në një mënyrë shumë më të zgjuar dhe më bashkëpunuese.
Mënyra më e mirë do të ishte që një koalicion i vendeve evropiane të krijonte një fond deri në 500 miliardë euro përmes huamarrjes kolektive, për të financuar pajisjet e prokuruara bashkërisht në përputhje me kërkesat e forcave të NATO-s, të tilla si një mburojë evropiane e mbrojtjes ajrore dhe raketore, një mburojë evropiane kibernetike, transport ajror strategjik dhe cisterna karburanti ajër-ajër.
Një fond i tillë ndërqeveritar, i cili mund të menaxhohet nga Banka Evropiane e Investimeve (EIB) ose një institucion tjetër ekzistues, do të shmangte veton nga vendet neutrale, të paangazhuara ose pro-ruse të BE-së, ndërsa do të lejonte Mbretërinë e Bashkuar, Norvegjinë dhe vendet kandidate në BE, përfshirë Turqinë, të anëtarësohen, nëse ata dëshirojnë.
Paratë do të jenë të disponueshme shumë përpara se buxheti i ardhshëm afatgjatë i BE-së të hyjë në fuqi në vitin 2028 dhe do t’u mundësojë vendeve evropiane të ngarkojnë shpenzimet e tyre të mbrojtjes dhe të porosisin me kredi raketat e nevojshme urgjente të mbrojtjes ajrore dhe pajisje të tjera.
Në të njëjtën kohë, paratë e pashpenzuara në buxhetin aktual të BE-së për zhvillimin rajonal dhe rimëkëmbjen e COVID-19 duhet të ripërdoren për të përshtatur portet, urat, rrugët dhe hekurudhat për lëvizshmërinë ushtarake për të ndihmuar në forcimin e krahut lindor.
Për më tepër, ministrat e financave të BE-së duhet të udhëzojnë BEI-në të ndryshojë udhëzimet e saj të huadhënies për të lejuar investimet në prodhimin e armëve dhe municioneve, jo vetëm në të ashtuquajturat teknologji me përdorim të dyfishtë.
Kjo do të sinjalizonte për investitorët institucionalë dhe privatë se mbrojtja është një e mirë publike evropiane, në përputhje me ato parime mjedisore, sociale dhe të qeverisjes që i shtynë disa të largohen nga sektori.
Qeveritë e BE-së janë të shqetësuara nëse do të lejojnë që fondet e ardhshme të mbrojtjes të BE-së të shpenzohen për furnizuesit e vendeve të treta, siç dëshirojnë Polonia, Suedia dhe Holanda, apo t’i kufizojnë ato në kompanitë e mbrojtjes me bazë në BE dhe në pronësi, siç insiston Franca.
Duke pasur parasysh kapacitetin e kufizuar të prodhimit në sektorin e fragmentuar të mbrojtjes të Evropës pas 30 vitesh tkurrjeje, vendet janë të detyruara të shkojnë më larg nëse duan të riarmatosen me shpejtësi.
Polonia, për shembull, i është drejtuar Shteteve të Bashkuara dhe Koresë së Jugut për shumicën e kompletit të saj të ri.
Mbretëria e Bashkuar dhe Turqia kanë industri të fuqishme të hapësirës ajrore dhe të mbrojtjes që mund të kontribuojnë në një rritje të mbrojtjes evropiane nëse nuk mbyllen.
Një tjetër pengesë për rritjen e mbrojtjes evropiane është mungesa e personelit të kualifikuar për forcat e armatosura, kompanitë e mbrojtjes dhe sigurinë kibernetike.
Shumë ushtri janë tkurrur në nivelet e tyre më të ulëta që nga shekulli i XIX-të.
Ndërsa vendet nordike dhe baltike po kthehen drejt rekrutimit, të cilin Finlanda nuk e braktisi kurrë, shtetet e tjera evropiane duhet të krijojnë rezervat e tyre me trajnime dhe ushtrime të rregullta.
Ata gjithashtu duhet të regjistrojnë të rinjtë e të dy gjinive në moshën 18 vjeç për të identifikuar kandidatët dhe aftësitë për detyra selektive ushtarake dhe civile.
Gratë janë burimi më i pashfrytëzuar për mbrojtjen evropiane.
Qëllimi i stërvitjes do të ishte të bindte Rusinë se do të përballej me një përgjigje dërrmuese ndaj çdo sulmi ndaj një vendi evropian, pavarësisht nëse SHBA-të do të vinin apo jo në mbrojtje të Evropës.
Prandaj, investimi në parandalim është një investim në paqe, për të shmangur luftën.
Autori, Paul Taylor, është një bashkëpunëtor i lartë në Qendrën e Politikave Evropiane.
