Turqia kërkon që avionët luftarakë perëndimorë të rimarrin avantazhin rajonal

Turqia, e cila ka ushtrinë e dytë më të madhe të aleancës, synon të shfrytëzojë marrëdhëniet e saj më të mira me Perëndimin në vite për të shtuar në flotën e saj të vjetër 40 Eurofighter Typhoon.

E shqetësuar për të forcuar fuqinë e saj ajrore, Turqia u ka propozuar partnerëve evropianë dhe SHBA-ve mënyra se si mund të sigurojë shpejt avionë luftarakë të përparuar, ndërsa kërkon të kompensojë terren ndaj rivalëve rajonalë si Izraeli, thonë burime të njohura me bisedimet.

Turqia, anëtare e NATO-s, e cila ka ushtrinë e dytë më të madhe të aleancës, synon të shfrytëzojë marrëdhëniet e saj më të mira me Perëndimin në vite për të shtuar në flotën e saj të vjetër 40 Eurofighter Typhoon, për të cilët nënshkroi një marrëveshje paraprake në korrik, dhe më vonë edhe avionë F-35 të prodhuar në SHBA, pavarësisht sanksioneve të Washingtonit që aktualisht bllokojnë çdo marrëveshje.

Sulmet nga Izraeli – ushtria më e përparuar e Lindjes së Mesme me qindra luftëtarë F-15, F-16 dhe F-35 të furnizuar nga SHBA-ja – ndaj fqinjëve të Turqisë, Iranit dhe Sirisë, si dhe ndaj Libanit dhe Katarit, e shqetësoi Ankaranë vitin e kaluar.

Ata nxorën në pah dobësitë kryesore, duke nxitur presionin e saj për përforcim të shpejtë të fuqisë ajrore për t’iu kundërvënë çdo kërcënimi të mundshëm dhe për të mos mbetur i ekspozuar, thonë zyrtarët.

Presidenti turk, Recep Tayip Erdogan, ka kritikuar ashpër sulmet e Izraelit në Gaza dhe gjetkë në Lindjen e Mesme dhe marrëdhëniet dikur të ngrohta midis dy vendeve kanë rënë në nivele të reja.

Kryeministri izraelit, Benjamin Netanyahu, ka paralajmëruar se bazat e Turqisë, aleatët rebelë dhe mbështetja për ushtrinë në Siri përbëjnë një kërcënim për Izraelin.

Greqia, një kërcënim kryesisht simbolik, por i ndjeshëm për Turqinë, pritet të marrë një grup avionësh të përparuar F-35 në tre vitet e ardhshme. Në vitet e kaluara, avionët nga dy shtetet e NATO-s u angazhuan në luftime të shpërndara mbi Egje, dhe Greqia më parë ka shprehur shqetësime në lidhje me forcimin e ushtrisë turke.

Për Typhoonët, Turqia po i afrohet një marrëveshjeje me Britaninë dhe vendet e tjera evropiane, sipas së cilës do të merrte menjëherë 12 prej tyre, megjithëse të përdorur, nga blerësit e mëparshëm, Katari dhe Omani, për të përmbushur nevojat e saj të menjëhershme, sipas një personi të njohur me çështjen.

Anëtarët e konsorciumit Eurofighter, Britania, Gjermania, Italia dhe Spanja, do të miratonin propozimin e shitjes së avionëve të dorës së dytë, sipas të cilit ata do t’i siguronin Turqisë 28 avionë të rinj në vitet e ardhshme në pritje të një marrëveshjeje përfundimtare blerjeje, tha personi.

Erdogan pritet të diskutojë propozimin gjatë vizitave në Katar dhe Oman të mërkurën dhe të enjten, me numrat e avionëve, çmimet dhe afatet kohore si çështjet kryesore.

Më pas, Erdogan pritet të presë kryeministrin britanik Keir Starmer dhe kancelarin gjerman Friedrich Merz më vonë këtë muaj, kur marrëveshjet mund të nënshkruhen, thonë burimet.

Një zëdhënës i qeverisë së Mbretërisë së Bashkuar i tha Reuters se një memorandum mirëkuptimi që Britania dhe Turqia nënshkruan në korrik hap rrugën “për një porosi multimiliardë paundësh deri në 40 avionë”, duke shtuar: “Ne mezi presim të biem dakord së shpejti për detajet përfundimtare të kontratës”.

Ministri i Jashtëm gjerman Johann Wadephul, i cili ishte në Ankara javën e kaluar, tha se Berlini mbështeti blerjen e avionëve dhe më vonë i tha transmetuesit NTV se një marrëveshje mund të pasojë brenda vitit.

Ministria e mbrojtjes e Turqisë tha se nuk ishte arritur asnjë marrëveshje përfundimtare dhe se bisedimet me Britaninë po lëviznin në një drejtim pozitiv, duke shtuar se anëtarët e tjerë të konsorciumit mbështetën prokurimin. Katari dhe Omani nuk komentuan menjëherë.

Blerja e avionëve të përparuar F-35 ka rezultuar më e ndërlikuar për Ankaranë, e cila është ndaluar t’i blejë ato që nga viti 2020 kur Uashingtoni i vuri sanksione CAATSA për blerjen e mbrojtjes ajrore ruse S-400.

Erdogan nuk arriti të bënte përparim në këtë çështje në një takim në Shtëpinë e Bardhë me Presidentin Donald Trump muajin e kaluar.

Por Turqia ende synon të përfitojë nga lidhjet e mira personale të dy udhëheqësve dhe ndihma e Erdoganit në bindjen e grupit militant palestinez Hamas për të nënshkruar marrëveshjen e armëpushimit të Trump në Gaza, për të arritur përfundimisht një marrëveshje.

Burime të ndara kanë thënë se Ankaraja ka konsideruar propozimin e një plani që mund të kishte përfshirë një “heqje dorë” presidenciale të SHBA-së për të kapërcyer sanksionet CAATSA dhe për të hapur rrugën për një zgjidhje përfundimtare të çështjes S-400 dhe blerjes së F-35.

Zotërimi i S-400 nga Turqia mbetet pengesa kryesore për blerjen e F-35, por Ankaraja dhe Uashingtoni kanë deklaruar publikisht dëshirën për ta kapërcyer këtë, duke thënë se aleatët kanë vullnetin politik për ta bërë këtë.

Heqja dorë e përkohshme e mundshme, nëse jepet, mund ta ndihmojë Ankaranë të rrisë bashkëpunimin mbrojtës me Uashingtonin dhe ndoshta të ndërtojë simpati në një Kongres të SHBA-ve që ka qenë skeptik ndaj Turqisë në të kaluarën, thanë burimet.

“Të dyja palët e dinë se zgjidhja e CAATSA-s duhet të bëhet. Qoftë një heqje dorë nga presidenciale apo një vendim i Kongresit, kjo varet nga Shtetet e Bashkuara”, tha për Reuters Harun Armagan, nënkryetar i çështjeve të jashtme për Partinë AK në pushtet të Erdoganit.

“Duket e çuditshme me të gjitha diplomacitë dhe bashkëpunimet e tjera që ndodhin në të njëjtën kohë”.

Ministria e jashtme e Turqisë nuk iu përgjigj pyetjeve në lidhje me propozimin e një… heqje dorë nga homologët amerikanë ose diskutime mbi zgjidhjen e çështjes S-400. Shtëpia e Bardhë nuk komentoi menjëherë nëse Ankaraja ngriti një mundësi heqjeje dorë.

Një zëdhënës i Departamentit të Shtetit tha se Trump e njeh rëndësinë strategjike të Turqisë dhe se “administrata e tij po kërkon zgjidhje krijuese për të gjitha këto çështje të pazgjidhura”, por nuk dha më shumë detaje.

I pyetur në lidhje me marrëveshjen e veçantë të Turqisë për të blerë 40 F-16, një avion luftarak të gjeneratës së mëparshme, një burim amerikan tha se bisedimet janë penguar nga shqetësimet turke në lidhje me çmimin dhe dëshirën për të blerë në vend të tyre F-35 më të përparuar.

E frustruar nga lidhjet e kaluara të ftohta me Perëndimin dhe disa embargo armësh, Turqia ka zhvilluar avionët e saj luftarakë të fshehtë KAAN. Megjithatë, zyrtarët pranojnë se do të duhen vite para se të zëvendësojë avionët F-16 që formojnë shtyllën kurrizore të forcës së saj ajrore.

Përmirësimet e avionëve luftarakë janë pjesë e një përpjekjeje më të gjerë për të forcuar mbrojtjen ajrore të shtresuar që përfshin gjithashtu projektin vendas “Kupola e Çelikut” të Turqisë dhe një zgjerim të mbulimit të raketave me rreze të gjatë veprimi.

Yanki Bagcioglu, një ligjvënës i CHP-së së opozitës dhe ish-gjeneral brigade i Forcave Ajrore Turke, tha se Turqia duhet të përshpejtojë planet për avionët luftarakë KAAN, Eurofighter dhe F-16.

“Aktualisht, sistemi ynë i mbrojtjes ajrore nuk është në nivelin e dëshiruar”, tha ai, duke fajësuar “dështimet në menaxhimin e projektit”.

Marrë nga Reuters, përshtatur për Albanian Post