Abbas Araghchi ia atribuoi refuzimin e Iranit për të negociuar me SHBA-të përvojës historike dhe jo mospërputhjes.
Ministri i Jashtëm i Iranit tha se bisedimet me Shtetet e Bashkuara janë aktualisht të pamundura nëse nuk ndodhin ndryshime të rëndësishme, ndërsa Washingtoni pret përgjigjen e Teheranit ndaj ftesës së tij për bisedime mbi një marrëveshje të re bërthamore.
Në një intervistë të fundit me gazetën iraniane të lajmeve Khabar Online botuar të dielën, Abbas Araghchi ia atribuoi refuzimin e Iranit për të negociuar me SHBA-të përvojës historike dhe jo mospërputhjes.
Nuk është kokëfortësi, – tha ai, – por çështje mendimi eksperti. Ai vuri në dukje tërheqjen e administratës Trump nga Plani i Përbashkët Gjithëpërfshirës i Veprimit (JCPOA) gjatë mandatit të tij të parë në 2018 si një pengesë e madhe për diplomacinë
Araghchi, i cili shërbeu si negociator kryesor për Iranin nën administratën Rouhani, mbrojti kornizën origjinale të JCPOA, por pranoi se programi bërthamor i Iranit kishte avancuar ndjeshëm që nga zbatimi i marrëveshjes.
“JCPOA, në formën dhe tekstin e tij aktual, nuk është i zbatueshëm për ne. Situata jonë bërthamore ka përparuar ndjeshëm dhe ne nuk mund të kthehemi në kushtet e mëparshme”, tha ai.
Ai sugjeroi se JCPOA mund të shërbejë si bazë dhe model për negociatat e ardhshme, duke theksuar formulën e Iranit që jep garanci për programin e tij bërthamor në këmbim të lehtësimit të sanksioneve. Megjithatë, ai theksoi se çdo marrëveshje e re duhet të pasqyrojë ndryshimin e rrethanave.
“Pas rënies së JCPOA, bisedimet vazhduan në mënyrë indirekte, me ndërmjetësimin e BE-së. Ne negociuam me palët e mbetura, të cilat përçuan mesazhe në SHBA. Kjo vazhdoi gjatë mandatit të (ish-presidentit) Raisi, duke përfshirë bisedimet e ndërmjetësuara nga Omani”.
Më tej shtoi se “ne nuk i kemi braktisur negociatat”.
“Ne jemi aktualisht në bisedime indirekte me vendet evropiane për programin bërthamor, duke synuar lehtësimin e sanksioneve të ngjashme me JCPOA”, tha ai, duke vënë në dukje se “sanksionet janë të mbajtura nga evropianët, që kërkojnë angazhimin e tyre me SHBA-të… taktika jonë aktuale është dialogu indirekt”.
Ndërsa pranoi se letrat dhe komunikimet mund të ishin pjesë e përpjekjeve diplomatike, ai gjithashtu kishte frikë se ato mund të përdoreshin si mjete presioni dhe kërcënimesh.
Zgjedhja e SHBA-ve për të përdorur Emiratet e Bashkuara Arabe si një kanal për t’i dhënë një mesazh Iranit ishte një lëvizje që Ministri i Jashtëm tha se nuk e kuptonte.
Pavarësisht se Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Irani rivendosën lidhjet diplomatike në vitin 2022, pas krizës së ambasadës saudite të vitit 2016 që ndërpreu marrëdhëniet e tyre për disa vite, Emiratet e Bashkuara Arabe nuk kanë marrë pjesë më parë në negociatat SHBA-Iran.
“Zyrtarisht, Zvicra ka qenë gjithmonë kanali SHBA-Iran. Mesazhet, nga shënimet deri te letrat, kalonin nëpër to. Herë pas here, Omani ndihmonte. Është e çuditshme që SHBA-të përdorën Emiratet e Bashkuara Arabe për letrën e Trump. Unë nuk shoh ndonjë rëndësi të veçantë; ata thjesht zgjodhën atë metodë dërgimi”, tha ai.
Araghchi trajtoi shqetësimet për diplomacinë rajonale të Iranit, veçanërisht në lidhje me vizitën e tij në Afganistan. Ai sqaroi se Irani nuk e kishte njohur qeverinë talebane dhe se vizita e tij ishte e nevojshme për të diskutuar çështje kritike midis dy vendeve.
Ai theksoi gjithashtu përpjekjet e Iranit për t’iu kundërvënë sanksioneve të SHBA përmes diplomacisë rajonale dhe tregtisë me shtetet fqinje në mes të krizës ekonomike të vendit. Përveç sanksioneve për programin bërthamor të Iranit, vendi është sanksionuar globalisht për abuzime të të drejtave të njeriut dhe mbështetjen e luftës së Rusisë kundër Ukrainës.
Për marrëdhëniet me Rusinë, Araghchi theksoi një parim të “pa surpriza” dhe konsultime të ngushta për çështjet rajonale.
