Një nga pikat më të diskutueshme të draftit amerikan lidhet me kufizimet e propozuara për forcat e armatosura të Ukrainës.
Një grup prej 14 liderësh të vendeve kryesore perëndimore ka publikuar një deklaratë të përbashkët mbi përpjekjet e fundit të Shteteve të Bashkuara për të arritur një marrëveshje paqeje në Ukrainë, duke përshëndetur angazhimin amerikan, por njëkohësisht duke ngritur disa shqetësime thelbësore mbi përmbajtjen e draftit.
Deklarata u miratua nga Presidenti i Këshillit Evropian, António Costa; Presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen; Kancelari gjerman, Friedrich Merz; Presidenti francez, Emmanuel Macron; Kryeministri britanik, Keir Starmer; Kryeministrja italiane, Giorgia Meloni; Kryeministri spanjoll, Pedro Sánchez; Presidenti i Finlandës, Alexander Stubb; Kryeministri i Holandës, Dick Schoof; Kryeministri i Irlandës, Micheál Martin; Kryeministri i Norvegjisë, Jonas Gahr Støre; Kryeministri i Kanadasë, Mark Carney; Kryeministrja e Japonisë, Sanae Takaichi; dhe Kryeministri i Polonisë, Donald Tusk.
Në deklaratë, liderët përshëndesin “përpjekjet e vazhdueshme të SHBA-ve për të sjellë paqe në Ukrainë” dhe vlerësojnë se drafti fillestar i planit 28-pikësh “përmban elementë të rëndësishëm që do të jenë thelbësorë për një paqe të drejtë dhe të qëndrueshme”.
Megjithatë, sipas tyre, dokumenti “kërkon punë shtesë” dhe duhet ripunuar për të garantuar që çdo marrëveshje e ardhshme të jetë e besueshme dhe afatgjatë.
Shqetësime për kufizimet e ushtrisë ukrainase
Një nga pikat më të diskutueshme të draftit amerikan lidhet me kufizimet e propozuara për forcat e armatosura të Ukrainës.
Liderët theksojnë se këto kufizime “do ta linin Ukrainën të pambrojtur ndaj sulmeve të ardhshme”, duke nënvizuar se siguria e vendit nuk mund të vihet në rrezik.
Po ashtu, ata rikujtojnë se çdo element i lidhur me Bashkimin Evropian ose NATO-n “nuk mund të zbatohet pa pëlqimin e vendeve anëtare përkatëse”.
Në mbyllje, liderët nënvizojnë se mbështetja e tyre për Ukrainën është “e fortë dhe e vazhdueshme” dhe se do të vijojnë të koordinohen ngushtë me Kievin dhe Washingtonin në ditët në vijim, në përpjekje për një zgjidhje diplomatike të konfliktit që respekton sovranitetin dhe integritetin territorial të Ukrainës.
Dokumenti parashikon gjithashtu amnisti për të gjitha palët, mbrojtje nga konflikti i ardhshëm dhe masa të qarta për ndëshkimin e shkeljeve të marrëveshjes.
Përkthimi i plotë në shqip i planit 28-pikësh
- Do të konfirmohet sovraniteti i Ukrainës.
- Do të nënshkruhet një marrëveshje gjithëpërfshirëse mosagresioni midis Rusisë, Ukrainës dhe Evropës. Të gjitha pasiguritë e 30 viteve të fundit do të konsiderohen të zgjidhura.
- Pritet që Rusia të mos pushtojë vendet fqinje dhe NATO të mos zgjerohet më tej.
- Do të zhvillohet një dialog midis Rusisë dhe NATO-s, i ndërmjetësuar nga SHBA, për të zgjidhur çështjet e sigurisë dhe për të krijuar kushte për de-eskalim dhe siguri globale.
- Ukraina do të marrë garantime të besueshme sigurie.
- Madhësia e Forcave të Armatosura të Ukrainës do të kufizohet në 600,000 persona.
- Ukraina pranon të vendosë në Kushtetutën e saj se nuk do të anëtarësohet në NATO, ndërsa NATO pranon të përfshijë në statut një dispozitë që Ukraina nuk do të pranohet në të ardhmen.
- NATO pranon të mos vendosë trupa në Ukrainë.
- Avionë luftarakë evropianë do të vendosen në Poloni.
- Garancia e SHBA-ve:
- SHBA-të do të marrin kompensim për garancinë.
- Nëse Ukraina pushton Rusinë, garancia do të humbasë.
- Nëse Rusia pushton Ukrainën, do të ketë një përgjigje të koordinuar ushtarake dhe rikthim të sanksioneve globale, si dhe revokim të njohjeve dhe përfitimeve të tjera.
- Nëse Ukraina lëshon raketë në Moskë ose Shën Petersburg pa arsye, garancia do të jetë e pavlefshme.
- Ukraina është e kualifikuar për anëtarësim në BE dhe do të ketë akses preferencial të shkurtër në tregun evropian gjatë shqyrtimit të këtij çështjeje.
- Paketë e fuqishme globale për rindërtimin e Ukrainës, duke përfshirë:
a. Krijimin e Fondit të Zhvillimit të Ukrainës për investime në industri në rritje, përfshirë teknologji, qendra të të dhënave dhe inteligjencë artificiale.
b. Bashkëpunim SHBA-Ukrainë për rindërtimin dhe modernizimin e infrastrukturës së gazit.
c. Rikonstruksioni i zonave të prekura nga lufta.
d. Zhvillim infrastrukture.
e. Nxjerrja e mineraleve dhe burimeve natyrore.
f. Banka Botërore do të zhvillojë një paketë financimi të veçantë. - Integrimi i Rusisë në ekonominë globale:
a. Heqja e sanksioneve do të diskutohet dhe miratohet në faza.
b. Marrëveshje afatgjatë bashkëpunimi ekonomik SHBA-Rusi.
c. Rusia do të ftohet të rikthehet në G8. - Fondet e ngrira do të përdoren: 100 miliardë dollarë nga asetet e ngrira ruse investohen për rindërtimin e Ukrainës; SHBA do të marrë 50% të fitimeve. Evropa shton 100 miliardë dollarë. Pjesa tjetër investohet në një fond bashkëpunimi SHBA-Rusi.
- Do të krijohet një grup pune amerikan-rus mbi çështjet e sigurisë.
- Rusia do të vendosë ligjërisht politikën e mosagresionit ndaj Evropës dhe Ukrainës.
- SHBA dhe Rusia do të zgjasin vlefshmërinë e traktateve mbi armët bërthamore, përfshirë traktatin START I.
- Ukraina pranon të jetë shtet jo-bërthamor sipas Traktatit për Mosproliferimin e Armëve Bërthamore.
- Termocentrali bërthamor i Zaporizhzhias do të funksionojë nën mbikëqyrjen e IAEA, energjia do të ndahet 50:50 midis Rusisë dhe Ukrainës.
- Të dy vendet zbatojnë programe edukimi për tolerancë dhe kuptim kulturor:
a. Ukraina do të adoptojë rregullat evropiane për tolerancën fetare dhe mbrojtjen e minoriteteve gjuhësore.
b. Të dy vendet do të heqin masa diskriminuese dhe garantojnë të drejtat e mediave dhe edukimit.
c. Ideologjia naziste dhe aktivitetet e saj do të ndalohen. - Territore:
a. Krimea, Luhansku dhe Donetsku do të njihen de facto si ruse.
b. Kherson dhe Zaporizhzhia do të jenë të ngrira përgjatë vijës së kontaktit.
c. Rusia do të lëshojë territore të tjera të rënë dakord jashtë pesë rajoneve.
d. Forcat ukrainase do të tërhiqen nga pjesa e Donetskut që kontrollojnë, kjo zonë do të jetë e neutralizuar dhe e njohur ndërkombëtarisht si territor rus. - Pas dakordimit për territoret e ardhshme, asnjëra palë nuk do të ndryshojë këto marrëveshje me forcë.
- Rusia nuk do të pengojë përdorimin e lumit Dniepër nga Ukraina për aktivitete tregtare; do të arrihen marrëveshje për transportin e grurit në Detin e Zi.
- Komitet humanitar do të krijohet:
a. Të gjithë të burgosurit dhe trupat do të shkëmbehen.
b. Të gjithë të burgosurit civilë dhe pengjet, përfshirë fëmijët, do të kthehen.
c. Do të ketë program ribashkimi familjar.
d. Masa për lehtësimin e vuajtjeve të viktimave. - Ukraina do të mbajë zgjedhje brenda 100 ditëve.
- Të gjitha palët do të marrin amnisti për veprimet gjatë luftës dhe nuk do të bëjnë pretendime në të ardhmen.
- Marrëveshja do të ketë fuqi ligjore dhe implementimi do të monitorohet nga Këshilli i Paqes, i udhëhequr nga Presidenti Trump. Do të vendosen sanksione për shkeljet.
- Pasi të dakordësohet memorandumi, armëpushimi do të hyjë në fuqi menjëherë pasi tërhiqen të dyja palët për fillimin e implementimit të marrëveshjes.
