Në Komitetin për Punë të Jashtme të Kongresit Amerikan gjatë ditës së martë kanë dëshmuar ekspertë të politikës së jashtme dhe njohës të Ballkanit Perëndimor. Profesori amerikan, Edward Joseph, Max Primorac nga Heritage Foundation dhe Luke Cofey nga Hudson Institute janë përgjigjur për minuta me radhë në pyetjet që atyre u janë bërë nga kongresistët amerikanë.
Ka qenë kongresisti Keith Self i cili ka drejtuar këtë seancë dëgjimore, në të cilën është diskutuar për problematikat që e shqetësojnë rajonin e Ballkanit Perëndimor, qasjen e shteteve të rajonit në raport me SHBA-në, Rusinë e Kinën dhe për raportet ndërmjet shteteve, në veçanti Serbisë, Kosovës dhe Bosnje e Hercegovinë.
Self pjesën e pyetjeve e ka nisur me çështjen e raportit në mes të Republikës së Kosovës dhe Serbisë, duke lexuar disa paragrafë të kushtetutës së Serbisë në të cilët Beogradi zyrtar e konsideron ende Kosovën si pjesë të Serbisë dhe duke e pyetur profesorin Joseph nëse Serbia e njeh të drejtën e Kosovës për të ekzistuar si shtet i pavarur.
Joseph ka thënë se Serbia nuk e njeh të drejtën e Kosovës për të ekzistuar si shtet dhe gjithashtu as vendimin e Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë i cili ka konstatuar se pavarësia e Kosovës s’përbën asnjë shkelje të ndonjë ligji ndërkombëtar.
Self tutje ka pyetur profesorin amerikan për një publikim të tij të mëhershëm për qasjen e Administratës së Joe Biden në raporte me Serbinë dhe Kosovën, të cilën Josepeh e ka quajtur si “dogmatike”.
Profesori amerikan ka thënë se kur ishte vendosur në pushtet administrata e Joe Biden, në Beograd kishte pasur shumë frikë se ajo do të ishte shumë e ndryshme nga administrata e parë Trump, megjithatë thotë se një gjë e tillë s’ka ndodhur dhe se ka vazhduar qasja e njëjtë.
Sipas Joseph, ishte vazhduar me një “respekt të tepruar ndaj Serbisë”, dhe sipas tij, kjo kishte çuar më pas edhe në sulmin e ndodhur në shtatorin e vitit 2023 në Banjska.
“Dhe, në vend të kësaj, ajo që pamë ishte vazhdimësi. Pamë vazhdimësi në administratën Biden nga administrata e parë Trump, e cila, për ta përmbledhur, ishte një nënshtrim i tepruar. Dhe ai nënshtrim i tepruar çoi te përplasjet, pikërisht ato përplasje për të cilat flet ky dëgjim, më së shumti operacioni në Banjska, një operacion shumë serioz i paramilitarëve në veri të Kosovës, një shkelje serioze e zotimit të Beogradit ndaj NATO-s. Dhe kjo erdhi pas, siç e përmenda, kësaj qasjeje të paekuilibruar, duke mbajtur përgjegjës vetëm Prishtinën dhe jo Beogradin”, ka thënë Joseph.
Kongresmeni Self në vazhdimësi të kësaj seanca e ka pyetur ekspertin Max Primorac për atë se si ka ndikuar kriza institucionale në Kosovë në raportin e Kosovës me SHBA-në dhe për atë se çfarë mund të bëjë SHBA-ja për ta përkrahur Kosovën.
Primorac në fjalën e tij ka përmendur faktin që do të mbahen zgjedhjet në fund të këtij muaji duke vënë në pah rëndësinë dhe peshën e tyre.
Ai ka përmendur edhe gjendjen socio-ekonomike në Kosovë, duke thënë se të rinjtë po largohen masovikisht dhe sipas Primorac, SHBA duhet të mbështesë Kosovën. Primorac ka thënë se çfarëdo marrëveshje të madhe që do të bëjë SHBA në rajon, duhet të përfshijë njohjen e Kosovës nga Serbia.
“Zoti Kryetar, mendoj se në fund të këtij muaji do të ketë zgjedhje të reja në Kosovë. Dhe mendoj se rreziku – apo pesha – e rezultatit të atyre zgjedhjeve është shumë i lartë. Aktualisht, të rinjtë e Kosovës po largohen në numër të madh. Është një vend që ka potencial të jashtëzakonshëm energjetik. Ky potencial mund të jetë i dobishëm për vetë vendin, për rajonin dhe gjithashtu për Shtetet e Bashkuara. Ky është një vend që ne duhet ta mbështesim. Çdo marrëveshje e madhe që bëjmë në rajon, përfshirë Serbinë, duhet të përfshijë njohjen e atij vendi [Kosovës]. Është një vend që është 100% kundër Kinës komuniste, Rusisë dhe Teheranit. Së fundmi, ata e zhvendosën ambasadën e tyre në Jerusalem nga Tel Avivi, një premtim që i kishin bërë Presidentit Trump dhe një premtim që e kanë mbajtur. Ne ende po presim për Beogradin”, ka thënë Primorac.
Kongresmeni Bill Keating në sesionin e pyetjeve i është drejtuar profesorit amerikan, Edward Jospeh, duke e pyetur për çështjen e përkrahjes amerikane sa i përket sektorit të energjisë, ndihmat nga MCC dhe në përgjithësi përkrahjen.
Joseph në fjalën e tij ka thënë se SHBA përveç aspektit ekonomik, e përkrah Kosovën edhe në aspektin ushtarak dhe se një gjë e tillë është në interesin e Shteteve të Bashkuara të Amerikës.
Joseph gjithashtu kur ka folur për stabilitetin e rajonit, ka përmendur edhe nevojën për arritjen e një marrëveshjeje në mes të Kosovës dhe Serbisë, dhe sipas tij, zgjidhja është NATO dhe anëtarësimi i Kosovës në Aleancën VeriAtlantike.
Sipas Joseph, Serbisë s’do t’i mbetej rrugë tjetër dhe se bashkërendimi me Rusinë dhe Kinën në Kombe të Bashkuara do të bëhej pa kuptim, meqë anëtarësimi i Kosovës në NATO është shumë më shumë i rëndësishëm sesa anëtarësimi në Kombe të Bashkuara.
Tutje përgjatë seancës dëgjimore është folur edhe për raportin e SHBA-së me Serbinë dhe për atë nëse Uashingtoni po vepron drejt në avancimin e raporteve me Beogradin dhe nëse kjo do të bëjë që Serbia të largohet nga orbita e Rusisë dhe që të afrohet me BE-në dhe SHBA-në.
Joseph ka përsëritur edhe një herë se zgjidhja është NATO dhe që Serbia të anëtarësohet.
Në pjesën e fundit të seancës dëgjimore, kongresmeni Self ka vazhduar me një seri të pyetjeve për të cilat ka kërkuar përgjigje me PO ose JO.
Self ka pyetur tre të pranishmit nëse mendojnë që byrakoratët e karrierës në Departamentin Amerikan të Shtetit e shohin si figurë obstruktive kryeministrin e Kosovës, Albin Kurtin. Të tre, Joseph, Cofey dhe Primorac janë përgjigjur se ‘Po’.
Gjithashtu të tre janë shprehur bindshëm në favor të vazhdimit të përkrahjes së Forcës së Sigurisë së Kosovës.
Self gjithashtu i ka pyetur nëse SHBA dhe partnerët evropianë duhet të shtojnë presionin tek Serbia për të respektuar pikën e marrëveshjes për të mos lobuar kundër pavarësisë së Kosovës. Të tre kanë thënë se një gjë e tillë duhet të ndodhë.
