Zyrtarët thonë se Parisi fiton miratimin nga Berlini për të hequr paragjykimet anti-bërthamore në legjislacionin e BE-së.
Gjermania ka hequr dorë nga kundërshtimi i saj i kahershëm ndaj energjisë bërthamore, në shenjën e parë konkrete të afrimit me Francën nga qeveria e re e Berlinit, e udhëhequr nga kancelari konservator Friedrich Merz.
Berlini i ka sinjalizuar Parisit se nuk do të bllokojë më përpjekjet franceze për të siguruar që energjia bërthamore të trajtohet në të njëjtin nivel me energjinë e rinovueshme në legjislacionin e BE-së, sipas zyrtarëve francezë dhe gjermanë.
Ky veprim zgjidh një mosmarrëveshje të madhe midis dy vendeve që ka vonuar vendimet mbi politikën energjetike të BE-së, përfshirë edhe gjatë krizës që pasoi pushtimin e plotë të Ukrainës nga Rusia.
“Gjermanët po na thonë: ne do të jemi shumë pragmatikë në çështjen e energjisë bërthamore”, tha një diplomat i lartë francez i përfshirë në bisedime. Kjo do të thoshte se “të gjitha paragjykimet kundër energjisë bërthamore, të cilat ende mbeten këtu e atje në legjislacionin e BE-së, do të hiqen”.
“Ky do të jetë një ndryshim rrënjësor i politikës”, tha një zyrtar gjerman.
Ky ndryshim vjen ndërsa Merz po kërkon të eksplorojë mënyra që Gjermania t’i bashkohet mburojës bërthamore të Francës si një pengesë kundër agresionit të ardhshëm rus. “Tani më në fund jemi të hapur për të folur me Francën në lidhje me frenimin bërthamor për Evropën. Më mirë vonë sesa kurrë”, tha zyrtari gjerman.
“Është një afrim i mirëpritur që do ta bëjë temën e energjisë më të lehtë në BE”, tha Guntram Wolff, bashkëpunëtor i lartë në think-tank Bruegel. “Politikisht, Merz po mendon edhe për ombrellën bërthamore”.
Kthimi i Berlinit në energjinë bërthamore është pjesë e përpjekjeve të Merz për të ringjallur bashkëpunimin franko-gjerman, një parakusht për vendime të mëdha në nivel të BE-së që ngecën nën ish-kancelarin Olaf Scholz.
“Kur Franca dhe Gjermania bien dakord, është shumë më e lehtë për Evropën të ecë përpara”, tha Lars-Hendrik Röller, një profesor në shkollën e biznesit ESMT me seli në Berlin, i cili ishte këshilltari kryesor ekonomik i ish-kancelarit Angela Merkel. “Ndërsa mbeten disa sfida, besoj se kjo çështje do të zgjidhet”.
Merz, i cili fitoi zgjedhjet në shkurt, ka qenë kritik ndaj vendimit të vendit të tij për të dalë nga energjia bërthamore në vitin 2011, nën rivalen e partisë Merkel, të cilën ai tha se po e privonte Gjermaninë nga energjia elektrike e lirë dhe e besueshme.
Merz kritikoi gjithashtu paraardhësin e tij Scholz për mbylljen e tre centraleve të fundit bërthamore të Gjermanisë, edhe pse vendi po përballej me çmime të larta të energjisë. Ndërsa ai nuk planifikon të rihapë centralet bërthamore konvencionale, ai është zotuar të investojë në teknologji të reja, duke përfshirë reaktorët e vegjël modularë dhe bashkimin bërthamor, i cili, ndryshe nga ndarja, nuk prodhon mbetje bërthamore jetëgjatë.
Marrëveshja e re franko-gjermane për energjinë ndërtohet mbi një valë entuziazmi për energjinë bërthamore që kur çmimet e gazit arritën nivele rekord pas luftës së Moskës në Ukrainë.
Kjo e lë Austrinë si të vetmin shtet të BE-së që kundërshton rreptësisht energjinë bërthamore. Vende, përfshirë Holandën dhe Belgjikën, janë riangazhuar për energjinë atomike, pasi më parë ishin zotuar të mbyllnin reaktorët.
Në një letër dërguar Komisionit Evropian të premten, të parë nga Financial Times, ministrat nga 12 shtete anëtare të BE-së me reaktorë bërthamorë thanë se ishte “e domosdoshme” që BE të njihte “natyrën plotësuese të burimeve të energjisë bërthamore dhe të rinovueshme”.
Ata kërkuan një përditësim të një studimi ekzistues të sektorit bërthamor të bllokut për të hapur rrugën që qeveritë të japin ndihmë shtetërore për projektet bërthamore dhe të dërgojnë një “sinjal të qartë” për bizneset dhe investitorët në lidhje me përfitimet e energjisë atomike.
Gjermania, e cila mbuloi më shumë se 60 për qind të konsumit të saj të energjisë elektrike me energji të rinovueshme vitin e kaluar, e kundërshtoi prej kohësh përpjekjen e Parisit për ta etiketuar energjinë atomike si “të gjelbër”. Franca nxjerr rreth 70 për qind të energjisë së saj elektrike nga energjia atomike.
Shqetësimet e Berlinit pjesërisht buronin nga shqetësimet se industria franceze do të fitonte një avantazh konkurrues falë flotës së saj prej 56 reaktorësh, ndërsa industria gjermane ende lufton me ndikimin e çmimeve të larta të gazit pas ndërprerjes së karburantit të lirë rus.
Kjo ka qenë gjithashtu një çështje ideologjike në Gjermani, ku partia e Gjelbër anti-bërthamore ishte pjesë e qeverisë së Scholz.
Ky bllokim rezultoi në debate të gjata mbi përfshirjen e fjalëve “karbon i ulët” – që shihet si sinonim i energjisë bërthamore – në të gjitha tekstet ligjore të BE-së, veçanërisht ato që lidhen me energjinë e rinovueshme dhe prodhimin e hidrogjenit, të cilin Berlini e sheh si një bartës kritik të energjisë për dekarbonizimin e industrisë gjermane.
“Për të siguruar sovranitetin tonë energjetik, duke respektuar zgjedhjet kombëtare, ne po bëjmë thirrje për t’i dhënë fund të gjitha diskriminimeve në nivel evropian kundër energjive me karbon të ulët, qofshin ato bërthamore apo të rinovueshme”, tha Presidenti francez Emmanuel Macron gjatë udhëtimit të Merz në Paris më 7 maj.
Për shembull, qëndrimi i ri i Gjermanisë do të thotë që hidrogjeni i prodhuar nga energjia bërthamore tani duhet të trajtohet në të njëjtin nivel me hidrogjenin e prodhuar nga energjia e erës ose diellore, tha zyrtari francez.
