Ndërsa ekonomia e Kosovës vazhdon të përballet me sfida të mëdha, bankat komerciale po raportojnë fitime rekord. Sipas të dhënave të fundit nga Banka Qendrore e Kosovës (BQK), depozitat në sistemin bankar janë rritur ndjeshëm, por ajo që vërtet tërheq vëmendjen është se bankat po përfitojnë më shumë se kurrë. Në vitin 2024, fitimet e bankave janë rritur në mënyrë të ndjeshme, duke ngritur pyetje mbi rolin e bankave në ekonominë e vendit dhe ndikimin që ato kanë në shëndetin e përgjithshëm ekonomik. Kjo rritje e fitimeve është një tregues i fuqishëm që ndihmon në stabilitetin financiar, por a është ky stabilitet i drejtë për qytetarët dhe ekonominë e gjerë? Demokracia.com sjell detaje nga raporti i BQK-së.
Të dhënat e publikuara nga Banka Qendrore e Kosovës (BQK) për vitin 2024 tregojnë një rritje të dukshme të depozitave në bankat komerciale, duke arritur në 5.79 miliardë euro në janar të vitit 2025. Por kjo rritje e depozitave, që në dukje mund të duket si një tregues pozitiv për ekonominë e vendit, ka një përmasë tjetër, të cilën bankat e shfrytëzojnë për të rritur fitimet e tyre. Të dhënat tregojnë një rritje të konsiderueshme të fitimeve të bankave, duke e çuar këtë sektor në një pozicion të fuqishëm, ndërsa qytetarët dhe bizneset mbesin të përballur me kushte të ngarkuara ekonomike.
Sipas të dhënave, depozitat totale për vitin 2024 janë rritur nga 4.2 miliardë euro në dhjetor të vitit 2023 në 5.79 miliardë euro në janar 2025. Kjo rritje e konsiderueshme ka ndikuar në rritjen e rezervave të obliguara të bankave, të cilat kanë arritur një total prej 579 milionë eurosh në janar 2025. Rezerva e obliguar është një komponent kyç i stabilitetit bankar, që siguron likuiditetin dhe mbrojtjen nga rreziqet financiare.
Por një nga aspektet që tërheq më shumë vëmendje është niveli i rezervave të aseteve. Asetet që janë mbajtur mbi nivelin e rezervës së obliguar janë rritur ndjeshëm, duke arritur deri në 833 milionë euro në dhjetor të vitit 2024. Kjo është një shenjë që bankat kanë menaxhuar mirë depozitat dhe janë pozicionuar për të maksimizuar fitimet e tyre. Po ashtu, përqindja e rezervave të aseteve mbi rezervën e obliguar është gjithashtu një faktor që tregon se bankat kanë të ardhura të mjaftueshme për të mbuluar likuiditetin dhe për të siguruar një rritje të qëndrueshme.
Një faktor tjetër që del nga raporti i BQK-sw është fitimi rekord që bankat kanë realizuar gjatë periudhës 2024. Me depozita në rritje dhe nivele të larta të rezervave, bankat kanë shfrytëzuar këtë mundësi për të rritur fitimet e tyre, duke siguruar një rentabilitet të lartë. Sipas raportimeve, bankat kanë arritur të realizojnë fitime nga diferenca e normave të interesit, duke e çuar të ardhurat e tyre në nivele të larta. Por, mund tw jetë pak sa shqetësuese për ndikimin që kjo mund të ketë tek qytetarët dhe bizneset, që ndonëse kontribuojnë me depozita më të larta, shpesh përballen me norma të larta interesi dhe tarifa të tjera shtesë që vet BQK-ja ua ka miratuar.
Një nga arsyet kryesore për këtë rritje të fitimeve është politikat e menaxhimit të likuiditetit dhe normat e interesit, të cilat kanë ndikuar në ndarjen e më shumë fitimeve për bankat. Bankat komerciale kanë shfrytëzuar gjithashtu ndihmën e BQK-së për të menaxhuar borxhet dhe për të siguruar një situatë të favorshme për rritjen e kapitalit.
Megjithatë, pas gjithë këtyre shifrave pozitive për bankat, ka një pasiguri të vazhdueshme për ekonominë e Kosovës. Ajo që është kritike është se ndërsa bankat po përfitojnë, qytetarët dhe bizneset vazhdojnë të përballen me sfida të mëdha. Normat e interesit të larta dhe tarifat e bankave i bëjnë ato të vështira për t’u përballuar, duke pasur një ndikim negativ në zhvillimin e mëtejshëm të ekonomisë. Mbi të gjitha, pyetja që lind është: A mund të vazhdojë ky stabilitet bankar të jetë një përfitim i drejtë për të gjithë, apo ai është një stabilitet që i shërben vetëm interesave të bankave?
Të dhënat për vitin 2024 tregojnë një stabilitet të dukshëm në sektorin bankar të Kosovës, por kjo nuk do të thotë se ky është një stabilitet i pafundëm dhe pa sfida. Ndërkohë që fitimet e bankave janë rritur dhe depozitat janë stabilizuar, qytetarët dhe bizneset duhet të merren parasysh nga politika financiare e vendit për të siguruar që ky rritje të jetë në shërbim të zhvillimit ekonomik dhe përmirësimit të kushteve për të gjithë.
Në fund, bankat duhet të bëjnë më shumë se kaq se sa thjesht të ruajnë likuiditetin e tyre. Duhet të investojnë dhe të krijojnë mundësi që do të çojnë në zhvillimin e qëndrueshëm të ekonomisë së Kosovës. /Demokracia.com/
Raporti i BQK-se:
