Udhëtimet e tyre i çojnë përmes pyjeve me pisha dhe maleve të mbuluara me dëborë, përgjatë shinave të hekurudhës dhe rrugëve që të çojnë drejt një jete më të mirë të shpresuar në tokat e premtuara të Evropës Perëndimore.
Prej më shumë se një dekade, qindra mijëra refugjatë dhe migrantë nga Lindja e Mesme, Afrika dhe Azia kanë kaluar Egjeun nga Turqia në Greqi dhe më pas kanë ecur drejt veriut përmes Ballkanit, duke kërkuar të ndërtojnë një të ardhme të re në Britani, Gjermani dhe vende të tjera të destinacionit.
Në vitin 2022, gati 145 mijë azilkërkues ndërmorën këtë udhëtim, duke shmangur tela me gjemba dhe gardhe metalike, qen roje dhe patrulla kufitare.
Në vitin 2023, afro 100 mijë njerëz nisën këtë udhëtim të vështirë.
Por vitin e kaluar, numri i tyre ra ndjeshëm me 78 për qind.
Sipas një raporti të muajit janar nga Frontex, agjencia e mbrojtjes së kufijve dhe rojes bregdetare të BE-së, u zbuluan vetëm rreth 21 mijë kalime të paligjshme të kufirit nga migrantë të paautorizuar.
Pse kjo rënie?
Përgjigja qëndron në disa faktorë: kontrolle më të ashpra kufitare, kufizime të reja për vizat, çmimet e larta të trafikantëve – dhe dëshira e zjarrtë e vendeve të Ballkanit Perëndimor për t’u anëtarësuar në BE.
Së pari, janë forcuar kontrollet kufitare në rajonin që përbëhet nga Serbia, Mali i Zi, Shqipëria, Kosova, Maqedonia e Veriut dhe Bosnja e Hercegovina – të gjitha vende hyrëse në Evropë, por që ende nuk janë anëtare të BE-së.
Shumë nga këto masa janë ndërmarrë me nismën e Brukselit.
Nën një iniciativë të quajtur Plani i Veprimit për Ballkanin Perëndimor, i nisur nga Komisioni Evropian në vitin 2022, janë arritur marrëveshje me Serbinë, Maqedoninë e Veriut, Shqipërinë dhe Malin e Zi. Një marrëveshje e ngjashme është duke u diskutuar me Bosnje dhe Hercegovinën, e cila ndodhet në qendër të rrugës së migracionit.
Frontex ka zgjeruar praninë e tij dhe tani ka rreth 500 oficerë në rajon.
Duke nënshkruar marrëveshjen me Serbinë vitin e kaluar, Ylva Johansson, Komisionerja e BE-së për Punët e Brendshme, vlerësoi atë që e quajti “bashkëpunim të shkëlqyer në kufijtë e BE-së mes rojeve kufitare serbe dhe kolegëve të Frontex kundër krimit, trafikantëve të migrantëve dhe migracionit të parregullt”.
Në fund të vitit 2023, një forcë prej më shumë se 800 policësh serbë, e mbështetur nga dronë dhe helikopterë, nisi një seri bastisjesh kundër trafikantëve në vend.
Në operacionin më të madh policor të vendit në 20 vitet e fundit, ata sulmuan pikat e fshehta të kalimit në lindje të Serbisë, në kufi me Bullgarinë, në jug në kufi me Maqedoninë e Veriut dhe në kufirin me Bosnjën dhe Hercegovinën.
Ata shkatërruan bazat e përdorura nga bandat e trafikantëve dhe arrestuan trafikantët, duke i akuzuar për trafikim njerëzor dhe posedim të paligjshëm të armëve automatike dhe municioneve.
Së dyti, ëndrra për t’u anëtarësuar në BE është përdorur si një karrem për vendet e Ballkanit Perëndimor, në këmbim të ndihmës së tyre për të frenuar flukset e migrantëve.
“Vendet në rajon po forcojnë kontrollet kufitare dhe po bashkëpunojnë në patrullime me Frontex në këmbim të premtimit për anëtarësim në BE”, tha një zyrtar i lartë i migracionit në BE.
“Ata duan të tregojnë se janë partnerë të besueshëm. Është shumë më e lehtë t’i bindësh këto vende të bashkëpunojnë për migracionin nëse duan të bashkohen me bllokun”.
Alberto-Horst Neidhart, një analist i lartë i politikave në mendimin e qendrës së Politikave Evropiane në Bruksel, tha: “Masat e ndërmarra nga BE-ja kanë filluar të japin rezultate”.
“Kur Komisioni nisi Planin e Veprimit për Ballkanin Perëndimor në fund të vitit 2022, kjo pasqyronte faktin se rajoni shikohej si një hallkë e dobët në menaxhimin e kufijve të BE-së. Ka pasur një rritje të numrit të ardhjeve atë vit. Masat e ndërmarra ishin thelbësore dhe përfshinin forcimin e kontrollit të kufijve dhe luftën kundër trafikut”.
Së treti, Brukseli ka ushtruar presion mbi shtetet e Ballkanit Perëndimor për të përputhur rregullat e tyre për vizat me ato të BE-së.
Më parë, shumë nga vendet e Ballkanit kishin regjime të relaksuara viza që lejonin njerëzit nga vendet në zhvillim të arrinin drejtpërdrejt me avion.
Nga atje, ata mund të kalonin ilegalisht në BE. Kjo tani ka ndryshuar, si pasojë e presionit direkt nga Brukseli. Urdhrat e Komisionit Evropian ishin të drejtpërdrejta dhe të pa kompromis: “Të gjithë partnerët e Ballkanit Perëndimor duhet të përputhin politikën e tyre të vizave me BE-në si prioritet”, thuhej në një raport në fund të vitit 2022.
Serbia, për shembull, ndërpreu një politikë me të cilën qytetarët e Tunizisë, Indisë, Burundit dhe Guineas-Bisau mund të hynin në vend pa vizë. Ndryshimi i politikës ishte një rezultat i drejtpërdrejtë i presionit nga Brukseli, i cili ishte i shqetësuar se sistemi po shfrytëzohej nga migrantët që po përpiqeshin të përdornin Serbinë si një trampolinë për të hyrë në BE.
Ndërsa kontrollet kufitare bëhen më të rrepta, bëhet më e vështirë për migrantët të kalojnë përmes Ballkanit pa u ndaluar. Kjo i detyron ata të kërkojnë shërbimet e trafikanëve. Por trafikanët kanë filluar të përdorin taktika më inventivë dhe rrugë të reja – dhe kjo do të thotë që ata rrisin tarifat e tyre.
“Kontrolli më i fortë kufitar do të thotë se është shumë më e vështirë për migrantët të bëjnë udhëtimin vetëm. Më shumë dhe më shumë ata duhet të paguajnë për trafikanët”, tha Anesa Agovic, koordinatore e fushës në Bosnjë dhe Hercegovinë për Iniciativën Globale Kundër Krimit të Organizuar Transnacional.
Profili i trafikanëve po ndryshon, tha Agovic.
“Ka pasur shumë vendas të përfshirë, por tani po shohim shumë trafikanë të huaj në rajon. Ka shumë turq dhe pakistanezë, por edhe njerëz nga Moldavia, Ukraina dhe Bjellorusia. Ka shumë para për të fituar. Ata mund të lehtësojnë kalimin përmes kufijve sepse kanë zhvilluar një marrëdhënie me zyrtarë të korruptuar. Është një biznes i sofistikuar. Ata mund t’i ofrojnë një migranti një ‘pako’ që do ta çojë nga Turqia deri në një destinacion të fundit si Gjermania ose Britania e Madhe. Britania është në pesë vendet më të fundit”.
Trafikanët janë ndihmuar nga përparimet në teknologji si GPS, aplikacione për transferim parash online dhe grupe bisedash të koduara.
Çdo vit, trafikantët fitojnë nga 20 deri në 50 milionë euro nga Ballkani Perëndimor, sipas Iniciativës Globale Kundër Krimit të Organizuar Transnacional.
Ka pasur përleshje të armatosura midis grupeve të trafikanëve afgane dhe marokenë në kufirin mes Serbisë dhe Hungarisë, një vend anëtar të BE-së, me trafikanët që mbajnë armë automatike.
Dhuna u bë aq e keqe saqë Aleksandar Vučić, presidenti i Serbisë, paralajmëroi ministrin e tij të brendshëm se do të dërgonte ushtrinë nëse policia nuk mund ta trajtonte situatën.
Ndërsa BE-ja dhe Frontex lavdërojnë rënien e 78 për qind të mbërritjeve ilegale si një sukses të madh, operativët në terren nuk janë plotësisht të bindur nga statistikat.
Në të gjithë rajonin, OJQ-të që punojnë me refugjatët dhe migrantët thonë se kontrolli më i fortë kufitar ka shtyrë gjithë këtë biznes të migracionit të paligjshëm më thellë në nëntokë.
Me kërkuesit e azilit që përdorin rrugë të reja dhe që kthehen tek trafikanët, ata janë më të vështirë për t’u zbuluar dhe, për rrjedhojë, shkojnë të pa numëruar.
“Ka pasur një ulje të numrit të migrantëve vitin e kaluar, por jo aq shumë sa thotë Frontex”, tha Agovic, duke folur nga Sarajevë.
Në Trieste, në Italinë verilindore, që është një destinacion për shumë nga ata që udhëtojnë në veri përmes Ballkanit, organizatat e mirëqenies insistojnë se statistikat e Frontex janë një nënvlerësim dramatik i numrit të vërtetë të migrantëve që kalojnë.
Konsorciumi Italian i Solidaritetës (ICS), një OJQ që operon në Trieste dhe Friuli Venezia Giulia, rajoni që kufizohet me Slloveninë, tha se kishte shumë më shumë migrantë që përdornin rrugën e Ballkanit Perëndimor sesa ato që sugjerojnë shifrat e Frontex.
ICS vuri në dukje se numri i migrantëve që hynë ilegalisht në Greqi nga Turqia u rrit me 14 për qind vitin e kaluar në krahasim me vitin 2023. Greqia është pika tradicionale e hyrjes për rrugën e Ballkanit dhe shumica e atyre 69,000 personave ka shumë mundësi të kenë udhëtuar në veri për në rajon. Udhëtimet e migrantëve po ndodhin “në mënyra më të padukshme” me ndihmën e “rrjeteve gjithnjë e më të strukturuara të trafikantëve”, tha OJQ.
“Lëvizja e njerëzve është bërë më e fshehtë”
Komiteti Ndërkombëtar i Shpëtimit, një OJQ ndërkombëtare, tha se stafi i saj në Trieste ndihmoi vitin e kaluar më shumë se 13,000 migrantë dhe refugjatë, që ishte një ulje prej vetëm 16 për qind krahasuar me numrin e njerëzve që organizata ndihmoi në vitin 2023.
“Lëvizja e njerëzve është bërë më e fshehtë, e shpejtë dhe kryesisht natën për shkak të kontrollimeve të shtuar të kufijve. Për më tepër, trafikanët tani po përdorin rrugë të reja, më pak të frekuentuara, por më të rrezikshme,” tha një folës për IRC.
Ndërsa vendet e Ballkanit po luftojnë biznesin multimilionësh të trafikimit të njerëzve, ekspertët thonë se ka mësime që mund të merren nga ky rajon për Britaninë e Madhe.
“Një gjë që kemi mësuar është se bashkëpunimi midis shteteve është çelësi, ndarja e informacionit është çelësi”, tha Agovic.
“Trafikanët operojnë përtej kufijve kombëtarë dhe është vetëm me përpjekje të përbashkëta që mund të luftohen ringat e trafikantëve. Do të thosha gjithashtu, ndjekni paratë. Shumë nga paratë e pista të trafikimit përfundojnë në bankat e trafikantëve të mëdhenj, asnjë prej të cilëve nuk jeton në Ballkan. Disa prej tyre janë të vendosur në Britani ose Gjermani. Aty shkojnë paratë”.
Për vendet e Evropës Perëndimore që tashmë po përballen me vështirësi për të trajtuar migrantët dhe refugjatët, rënia e numrit të migrantëve përmes Ballkanit mund të vijë si një lajm i mirë. Por ky trend ulës mund të mos zgjasë shumë.
“A do të qëndrojnë këto shifra të njëjta në afat të gjatë? Flukset e migrantëve mund të ndryshojnë shpejt,” tha Neidhart nga Qendra e Politikave Evropiane.
“Mesdheu qendror ka pasur një ulje të numrit të migrantëve falë bashkëpunimit midis Italisë dhe Tunizisë, por numri i kalimeve nga Afrika Perëndimore për në Kanarie është rritur. Situata në Ballkanin Perëndimor mund të eskalojë përsëri në çdo moment. Nëse lufta civile në Siri rikthehet, për shembull, do të shkaktojë zhvendosje dhe lëvizje.
“Nuk ka garanci që shifrat që po shohim tani do të vazhdojnë në të ardhmen”.
Marrë nga The Telegraph, përshtatur për Albanian Post
