Sot Periskopi ka raportuar ekskluzivisht se i Agjencia e Ushqimit dhe Veterinarisë, e cila është nën ombrellën e Ministrisë së Bujqësisë që udhëhiqet nga Faton Peci, e ka mbajtur tërësisht fshehur një krim ndaj qytetarëve që kanë konsumuar peshk me krimba Anisakis. Ani pse peshku ka dal me parazita, AUV nuk e ka asgjësuar komplet, por e ka lejuar që të shpërndahet për konsum tek qytetarët.
Pas këtij raportimi tonë, AUV ka dalur me një reagim dhe sqarim të vonshme për qytetarët se si duhet t’i mbysin parazitët para se t’i konsumojnë.
“Lloji i peshkut Merluc (hake) i cili gjendet në tregun e Kosovës për të cilin bëhet fjalë, përveq se është i ngrirë, i përket llojit i cili është i dedikuar për tu pregatitur me trajtim të nxehtësisë (D.M.TH të gatuhet) e jo si i freskët apo i shkrirë në specialitete si „krudo“ apo „sushi“ me qrast nuk mundet të vihet para konsumatorit nëse përmbanë parazit”, thuhet mes tjera në njoftimin e AUV.
Theksojmë se ligjërisht, çdo produkt ushqimor që rezulton i kontaminuar, i dëmshëm për shëndetin publik apo i pasigurt duhet të ndalohet menjëherë nga qarkullimi, të asgjësohet dhe konsumatori të informohet. Në këtë rast, jo vetëm që nuk janë ndaluar ngarkesat e tjera, por institucioni ka heshtur duke mos lëshuar asnjë njoftim publik, duke fshehur analizat dhe duke i lejuar operatorët të vazhdojnë distribuimin.
Sipas Ligjit për Ushqimin (Nr. 08/L-120), Agjencia e Ushqimit është e detyruar të informojë menjëherë konsumatorët në rast rreziku. Neni 6 i ligjit përcakton qartë se “në rast të rrezikut nga ndonjë ushqim, Agjencia ka për obligim ta njoftojë publikun, institucionet shtetërore dhe palët me interes”.
Mirëpo, kjo nuk ka ndodhur. Përkundrazi, AUV ka zgjedhur ta heshtë rrezikun, duke lejuar që një produkt me pasoja të mundshme shëndetësore serioze, si alergji të rënda, infeksione gastrointestinale apo edhe komplikime të tjera, të konsumohet lirshëm në treg.
Reagimi i plotë i AUV pa ndërhyrje:
Sqarim për Opinionin publik
Peshku në tregun e Kosovës, është i sigurt për Konsum
Lidhur me shkresat për parazitët në produktet e peshkut
(Ky sqarim bazohet në vlerësimet e strukturave shkencore të BE-së)
Pika D e Kapitullit III të Seksionit VIII të Shtojcës III të Rregullores (KE) Nr 853/2004 përmban një kërkesë që disa produkte peshku t’i nënshtrohen një trajtimi të mjaftueshëm për të vrarë parazitët e mundshëm që mund të paraqesin rrezik për shëndetin e konsumatorit. Zbatohet për produktet e peshkut që synohen të konsumohen të papërpunuara dhe produktet e peshkut që nuk i janë nënshtruar, ose nuk synohen para konsumimit t’i nënshtrohen, një trajtimi që vret parazitë të tillë. Fazat larvore të parazitëve të tillë që paraqesin rrezik për shëndetin e konsumatorit janë (1) nematoda, kryesisht larvat e specieve Anisakis dhe Pseudoterranova decipiens, (2) larvat (plerocerkoide) të Diphyllobothrium cestodes dhe (3) larvat (metacercariae) të trematodave.
METODAT PËR VRASJEN E FAZAVE TË LARVAVE TË PARAZITETVE
Produktet e peshkut shpesh vendosen në treg si produkte të freskëta peshkimi, të cilat, përpara se të hahen, trajtohen me nxehtësi nga konsumatori në një mënyrë që siguron vrasjen e parazitëve të mundshëm. Kjo është një praktikë e vendosur dhe e pranuar edhe pse produkte të tilla të freskëta të peshkut mund të përmbajnë parazitë të gjallë në momentin e blerjes.
Teksti legjislativ specifikon temperaturën dhe kohën për trajtimin që do të aplikohet nga operatorët e biznesit ushqimor për të vrarë parazitët e mundshëm. Për parazitët e ndryshëm nga trematodat, trajtimi me ngrirje duhet të ulë temperaturën në të gjithë pjesën e produktit ose në -20 °C ose më të ulët për jo më pak se 24 orë, ose në -35 °C ose më të ulët për jo më pak se 15 orë.
Për parazitët e ndryshëm nga trematodat, legjislacioni specifikon një trajtim termik me një temperaturë qendrore prej 60°C ose më shumë për 1 minutë. Arritja e një temperature të tillë bazë varet nga trashësia dhe përbërja e produktit. Është vlerësuar se një fileto me trashësi 3 cm duhet të nxehet për 10 minuta për të siguruar që larvat Anisakis spp. të shkatërrohen. Megjithatë, fazat e larvave (metacercaria) e trematodave (përfshirë speciet Opisthorchis dhe speciet Clonorchis) që ndodhen në peshqit e ujërave të ëmbla në zona të caktuara gjeografike jane më rezistente ndaj temperaturave. Operatorët e biznesit ushqimor që vendosin në treg peshkun e ujit të ëmbël duhet të marrin parasysh gjithashtu rrezikun që produkte të tilla mund të përmbajnë metacercariae që mund të paraqesin rrezik për shëndetin nëse synohet të hahet pa një trajtim që vret parazitë të tillë.
Raporte të ndryshme tregojnë parametra të ndryshëm për trajtimin e ngrirjes që vrasin metacercariae të ndryshme trematode, të cilat përsëri janë reflektuar në dispozita të ndryshme legjislative në mbarë botën. EFSA i referohet në Opinionin e saj mbi Parazitët në Produktet e Peshkimit deklaratave të OBSH-së se metacercaria e Opisthorchis spp. dhe Clonorchis spp. vriten duke i ngrirë në -10°C për 5 ditë. Parametra të tjerë temperaturë-kohë për metacercariae të ndryshme mund të gjenden ndër të tjera në Dokumentin Teknik të Peshkimit FAO 444.
Këto të dhëna përfshijnë referenca që tregojnë se duhen 3-4 ditë për të vrarë larvat e Clonorchis sinensis nëse ngrihen në -20°C dhe 32 orë për të vrarë larvat e Opisthorchis felinus në -28°C.Lidhur me trajtimin termik që do të vrasë metacercariae EFSA referohet në Opinionin e saj mbi Parazitët në Produktet e Peshkimit në një temperaturë prej 70°C për 30 minuta për vrasjen e Clonorchis dhe Opisthorchis metacercariae. Legjislacioni specifikon që operatorët e biznesit ushqimor nuk duhet të kryejnë trajtimin e ngrirjes për produktet e peshkut që janë ruajtur si produkte peshkimi të ngrira për një periudhë mjaft të gjatë për të vrarë parazitët e mundshëm. Sipas legjislacionit, produktet e ngrira të peshkut duhet të mbahen në temperaturë jo më shumë se -18°C në të gjitha pjesët e produktit. EFSA rekomandon ruajtje minimale 96 orë në -18°C për të siguruar vrasjen e suksesshme të Anisakis simplex. Për larvat e cestodës, larvat Diphyllobothrium inaktivizohen nëse peshku mbahet në -18ºC për të paktën një ditë. Megjithëse larvat e trematodave janë disi më rezistente, mund të konkludohet se gjatë periudhës së produkteve të ngrira të peshkimit mbahen normalisht në -18 °C gjatë ruajtjes në ftohtë, transportit dhe zinxhirit të shpërndarjes do të vrasin të gjithë parazitët që mund të përfaqësojnë një rrezik për shëndetin e konsumatorit. Metoda të tjera përveç ngrirjes ose trajtimit termik, si për shembull kriposja e thatë për një periudhë të caktuar, mund të vrasin gjithashtu parazitët e pranishëm në produktet e peshkimit. Nëse metoda të tjera të tilla përdoren nga operatorët e biznesit ushqimor për të vrarë parazitët që mund të paraqesin rrezik për shëndetin e konsumatorit, trajtimi duhet të kryhet në përputhje me një vlerësim rreziku që dokumenton efikasitetin e tij. Të dhëna të mëtejshme mbi metodat për të vrarë fazat larvore të parazitëve me shqetësim për shëndetin publik mund të gjenden në dokumente të ndryshme.
Këto përfshijnë Opinionin e EFSA-së mbi parazitët në produktet e peshkimit;
UDHËZUES PËR PARAZITET E MUNDSHË NË PRODUKTET E PESHKIMIT QË MUND TË PËRFAQËSIN NJË RREZIK PËR SHËNDETIN E KONSUMATORIT
Opinionin e EFSA-së për parazitët e peshqve të Detit Baltik;
Dokumentin Teknik të Peshkimit të FAO-s 4443; dhe
Opinionin 2007-SA-03794 nga organi francez i vlerësimit të rrezikut, Afssa.
Referencat origjinale:
Opinion of the Scientific Panel on Biological hazards (BIOHAZ) on assessment of epidemiological data in relation to the health risks resulting from the presence of parasites in wild caught fish from fishing grounds in the Baltic Sea adopted on 7 July 2011.
http://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/2320.htmOpinion of the French Food Safety Agency (Afssa) on a risk assessment request concerning the presence of anisakidae in fishery products and the extension of the exemption from the freezing sanitary obligation of fishery products whose feeding is under control and for certain species of wild fish. (Afssa – Request no. 2007-SA-0379).
http://www.anses.fr/Documents/MIC2007sa0379EN.pdf
Është e domosdoshme të spjegohet se ngarkesat me peshk nga SHBA,Kanadaja, Spanja, Kroacia, Maqedonia e Veriut, në Republikën e Kosovës vinë të ngrira në më shumë se -18 C dhe me certifikata shëndetsore të autoriteteve të këtyre vendeve.
Lloji i peshkut Merluc (hake) i cili gjendet në tregun e Kosovës për të cilin bëhet fjalë, përveq se është i ngrirë, i përket llojit i cili është i dedikuar për tu pregatitur me trajtim të nxehtësisë (
D.M.TH të gatuhet) e jo si i freskët apo i shkrirë në specialitete si „krudo“ apo „sushi“ me qrast nuk mundet të vihet para konsumatorit nëse përmbanë parazit.
Gjithsesi, se elaborimet e lartëshenuara, përcaktohen edhe me aktet ligjore të Republikës së Kosovës të harmonizuara me rregulloret e BE-së :
Konkretisht, Pikën D të Kapitullit III të Seksionit VIII të Shtojcës III të Rregullores Nr 12/2011 Për Përcaktimin e Rregullave Specifike të Higjienës së Ushqimit me Prejardhje Shtazore.
