Bashkimi Evropian ka zbuluar plane për të përdorur miliarda euro në asete të ngrira ruse për të ndihmuar në mbulimin e nevojave të luftës së Ukrainës gjatë dy viteve të ardhshme.
Por Belgjika po kundërshton pas njoftimit të mërkurën, duke argumentuar se plani mbart rreziqe ligjore dhe financiare që ka frikë se mund të përfundojë duke i marrë përsipër vetë.
Presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, tha se Brukseli do të furnizonte 90 miliardë euro (105 miliardë dollarë) nga kërkesat buxhetore të Ukrainës për vitet 2026-27, të vlerësuara nga Fondi Monetar Ndërkombëtar në 137 miliardë euro (159 miliardë dollarë).
Ajo tha se “partnerë të tjerë ndërkombëtarë” do të mbulonin pjesën tjetër.
“Sot, po i dërgojmë një mesazh shumë të fortë popullit ukrainas. Ne jemi me ta për një kohë të gjatë”, tha von der Leyen.
Fondet e ngrira ruse të mbajtura në Evropë do të përdoren si kolateral për një “kredi dëmshpërblimi” të projektuar për të mbështetur përpjekjet e luftës së Ukrainës, dhe të cilën Ukraina do ta kthejë përfundimisht pasi të marrë kompensim për luftën nga Rusia.
Ndihma mund të financohet edhe përmes huamarrjes së përbashkët të BE-së, por, pavarësisht kundërshtimeve belge, shumica e zyrtarëve evropianë kanë shprehur një preferencë për përdorimin e aseteve të ngrira ruse.
Plani i BE-së vjen ndërsa raundi i fundit i bisedimeve të paqes të udhëhequra nga Shtetet e Bashkuara midis Rusisë dhe Ukrainës tregon pak shenja progresi.
Moska e ka denoncuar planin e kredisë së dëmshpërblimeve si “vjedhje”.
Si po propozon BE-ja të financojë Ukrainën?
Që nga pushtimi i plotë i Ukrainës nga Rusia në shkurt 2022, blloku evropian ka vënë në dispozicion më shumë se 170 miliardë euro (197 miliardë dollarë) për Ukrainën, kryesisht në formën e mbështetjes ushtarake dhe humanitare.
Komisioni Evropian tani po zotohet të ofrojë më shumë para për dy vjet të tjera në formën e kredive.
Dhe të mërkurën, u publikuan detajet e shumëpritura të planit të BE-së për një “kredi dëmshpërblimi”.
Sipas tij, rreth 90 miliardë euro (104 miliardë dollarë) të aseteve të ngrira ruse do të përdoren si kolateral për një kredi për Ukrainën.
Sipas një marrëveshjeje kredie, shlyerja e kreditorëve – si qeveria ashtu edhe huadhënësit privatë – do të garantohet nga fitimet aktuale dhe të ardhshme të aseteve të ngrira.
Ukraina do ta shlyejë kredinë pasi Moska të kompensojë Kievin për shkatërrimin e shkaktuar nga pushtimi i saj.
“Është një taktikë mjaft e zgjuar”, ka thënë për Al Jazeera, Gregoire Roos, drejtor i Programeve të Evropës dhe Rusisë dhe Euroazisë në Chatham House.
“Ata nuk po i sekuestrojnë asetet. Përkundrazi, po i mbajnë të ngrira dhe po i monetizojnë ato”.
E Von der Leyen mendon se fondet do t’i japin Ukrainës më shumë ndikim në bisedimet e paqes dhe do t’i tregojnë Moskës se “zgjatja e luftës nga ana e tyre vjen me një kosto të lartë për ta”. Ajo shtoi se Uashingtoni ishte informuar për planin.
Pse Belgjika e kundërshton këtë plan?
Belgjika shqetësohet se Euroclear – “zyra e pastrimit financiar” me seli në Bruksel që mban pjesën më të madhe të aseteve të ngrira ruse – mund të përfundojë e përfshirë në një padi të dëmshme nëse Rusia kundërshton vendimin e BE-së, ose nëse veprimi dëmton reputacionin dhe modelin e biznesit të Euroclear, shkruan Al Jazeera, përcjell Telegrafi.
Në teori, Rusia mund ta kundërshtojë vendimin e ngrirjes së aseteve në një gjykatë në Belgjikë, ku është themeluar Euroclear.
Duke iu drejtuar një audience në selinë e NATO-s në Bruksel të mërkurën, ministri i Jashtëm belg Maxime Prevot tha: “Ne nuk po kërkojmë të armiqësojmë partnerët tanë ose Ukrainën. Ne thjesht po kërkojmë të shmangim pasojat e mundshme katastrofike për një shtet anëtar të cilit po i kërkohet të tregojë solidaritet pa i ofruar të njëjtin solidaritet në këmbim”.
Prevot tha se Belgjika e sheh “opsionin e kredisë së dëmshpërblimeve si më të keqin nga të gjithë, pasi është i rrezikshëm” dhe “nuk është bërë kurrë më parë”.
Në vend të kësaj, ai dëshiron që BE-ja të ndjekë huamarrjen e zakonshme të tregut për të financuar një kredi për Ukrainën.
“Është një opsion i njohur, i fuqishëm dhe i vendosur mirë me parametra të parashikueshëm”, tha ai.
Për t’iu përgjigjur shqetësimeve të Belgjikës, plani i Komisionit Evropian përfshin masa për të mbrojtur qeveritë e BE-së nga “hakmarrja e mundshme nga Rusia” dhe për të krijuar një mekanizëm huamarrjeje në nivel BE-je.
Sa para janë “në lojë”?
Rreth 290 miliardë euro (337 miliardë dollarë) të pasurisë sovrane të Rusisë – kryesisht në formën e rezervave të këmbimit valutor të mbajtura si para të gatshme dhe obligacione – u ngrinë nga fuqitë perëndimore pas pushtimit të Ukrainës nga Moska gati katër vjet më parë.
Një pjesë e madhe e këtyre aseteve mbahet në Belgjikë, ku deri në qershor të këtij viti mbaheshin afërsisht 194 miliardë euro (225 miliardë dollarë).
Vetëm Euroclear mban rreth 183 miliardë euro (212 miliardë dollarë) të këtyre aseteve.
Sasi më të vogla asetesh mbahen gjithashtu në SHBA, Mbretërinë e Bashkuar dhe Japoni.
Sipas një plani të dakordësuar nga vendet e Grupit të Shtatë (G7) në vitin 2024, Ukrainës do t’i jepeshin kredi që do të shlyheshin duke përdorur interesin e fituar nga asetet e ngrira të huaja të Rusisë, duke i lënë në mënyrë efektive asetet e paprekura, por duke i lejuar Kievit të përfitojë nga të ardhurat që ato gjenerojnë.
Por një njoftim i fundit shkon një hap më tej duke i kolateralizuar fondet e ngrira.
Çfarë thonë partnerët e Belgjikës në BE?
Të mërkurën, von der Leyen tha se po shqyrtonte kundërshtimet e Belgjikës.
“Ne i kemi dëgjuar me shumë kujdes shqetësimet e Belgjikës dhe i kemi marrë pothuajse të gjitha parasysh në propozimin tonë. Ne do ta ndajmë barrën në një mënyrë të drejtë, pasi është mënyra evropiane”, tha ajo.
Zyrtarë të tjerë evropianë e përsëritën këtë.
Johann Wadephul, ministri i punëve të jashtme i Gjermanisë, tha: “Ne i marrim seriozisht shqetësimet e Belgjikës. Ato janë të justifikuara, por çështja mund të zgjidhet. Mund të zgjidhet nëse jemi të përgatitur të marrim përgjegjësi së bashku”.
Diku tjetër, David van Weel, ministri i punëve të jashtme i Holandës, theksoi rreziqet e “kokëfortësisë” së Belgjikës.
“Këto fonde janë vërtet, vërtet të rëndësishme. Ne duhet të mbështesim ekonominë ukrainase; përndryshe, ata do të kenë një kohë shumë të vështirë vitin e ardhshëm”.
Van Weel theksoi se shtetet anëtare të BE-së e kanë dëgjuar Belgjikën.
“Ne i kuptojmë shqetësimet e Belgjikës dhe jemi të gatshëm të sigurohemi të paktën që ata të mos jenë vetëm në këtë”, tha ai.
Edhe vende të tjera të BE-së tashmë kanë sinjalizuar gatishmërinë për të mbështetur humbjet e mundshme për Belgjikën.
