Qeveria amerikane paralajmëroi Rusinë dhe Kinën se Shtetet e Bashkuara nuk do të tolerojnë lëvizje agresive në rajonin e Arktikut.
Me rritjen e temperaturave dhe shkrirjen e akullit, Arktiku gjithnjë e më shumë po hapet për zhvillim dhe tregti.
Sekretari shtetëror Mike Pompeo tha në një fjalim në Finlandë se Shtetet e Bashkuara do të kundërshtojnë përpjekjet për ta bërë rajonin një ndalim strategjik të çdo vendi.
Sipas tij, për të mbajtur të qetë Arktikun, duhet të luftohet sundimi i ligjit. Pompeo sulmoi Rusinë dhe Kinën për atë që tha ai do të ishte një praktikë shtrënguese që do të destabilizonte “Veriun e Largët” nëse ajo do të përsëritej.
“Rajoni është bërë një arenë e fuqisë dhe konkurrencës globale dhe tetë shtetet e Arktikut duhet të përshtaten me këtë të ardhme të re”, tha Pompeo në një fjalim një ditë para fillimit të takimit të ministrave të Jashtëm të Këshillit të Arktikut.
Ai tha se ky këshill ndonjëherë mund të përqendrohet vetëm në çështje shkencore, klimaterike dhe kulturore, por ndryshimet e thella në mjedisin e Arktikut dhe rivalitetet strategjike nuk e lejojnë këtë.
“Po hyjmë në një epokë të re të angazhimit strategjik në Arktik,” tha Pompeo.
Kreu i diplomacisë amerikane ka etiketuar në mënyrë specifike Kinën, e cila, ndryshe nga Rusia, nuk ka territor ose të drejta të Arktikut.
Përpjekjet kineze për të futur bizneset rajonale përmes projekteve masive infrastrukturore dhe investimeve duhet të lëkunden, tha ministri i Jashtëm i SHBA-së dhe hodhi poshtë pretendimet kineze se Kina është një “vend para Arktikut”.
“Ka vetëm shtete arktike dhe jo-arktike, nuk ka kategori të tretë, dhe pretendime të ndryshme nuk i japin Kinës të drejtën për asgjë,” tha Pompeo.
Pompeo paralajmëroi gjithashtu se qëllimet e Rusisë në Arktik mund të provojnë të jenë destabilizuese, duke pasur parasysh zgjerimin në shkallë të gjerë të pranisë ushtarake.
“Ne e dimë se ambiciet territoriale ruse mund të bëhen të dhunshme, pasi Arktiku është një vend i egër nuk do të thotë se ai duhet të bëhet një vend i paligjshmërisë”, tha ai.
Pavarësisht paralajmërimeve dhe shpjegimeve të Pompeo për qëndrimet e SHBA, shumë anëtarë të Këshillit Arktik dhe vëzhguesit janë të shqetësuar për skepticizmin mbi ndryshimet klimatike dhe politikën mjedisore të qeverisë së Donald Trump.
Shumë prej tyre kanë frikë se SHBA-të dëshirojnë të shfrytëzojnë Arktikun pa menduar pasojat.
Në fjalimin e përgatitur nga Pompei, që kishte 2.400 fjalë, nuk u përmendën “ndryshime klimatike”. Në vend të kësaj, ai foli për “reduktimin e vazhdueshëm të akullit të detit”, por pa specifikuar shkaqet, me fokus në mundësinë e zgjerimit të shkrirjes së akullit.
“Rrugët detare të Arktikut mund të bëheshin Kanali i Suezit dhe Kanali i Panamasë i shekullit 21”, tha ai.
Pompeo e quajti Arktikun “një kufi të mundësive” me rezerva të paprekura të naftës dhe gazit, uraniumit, mineraleve, metaleve të çmuara dhe gurëve të çmuar.
