Shtetet e Bashkuara dhe Ukraina kanë nënshkruar një “marrëveshje partneriteti ekonomik” që do t’i japë Uashingtonit akses në mineralet e rralla të tokës së Kievit në këmbim të krijimit të një fondi investimi në Ukrainë.
SHBA-të dhe Ukraina janë përpjekur të arrijnë marrëveshjen për burimet natyrore që kur Presidenti i SHBA-së Donald Trump u kthye në Shtëpinë e Bardhë në janar.
Marrëveshja vjen pas javësh negociatash intensive që herë pas here u bënë të ashpra dhe penguan përkohësisht ndihmën e Uashingtonit për Ukrainën.
Duke folur të mërkurën në një telefonatë me NewsNation, Trump tha se i tha Presidentit ukrainas Volodymyr Zelensky gjatë takimit të tyre të fundjavës në prag të funeralit të Papa Françeskut se “është një gjë shumë e mirë” nëse ai e nënshkroi marrëveshjen sepse “Rusia është shumë më e madhe dhe shumë më e fortë”.
Trump tha se e bëri marrëveshjen për të “mbrojtur” kontributin e Uashingtonit në përpjekjet e luftës në Ukrainë.
“Sot bëmë një marrëveshje ku marrim, e dini, shumë më tepër në teori, sesa 350 miliardë dollarët, por unë doja të isha i mbrojtur”, tha Trump për NewsNation. “Nuk doja të isha atje dhe të dukesha budalla.” Kontributi total që SHBA-të i kanë dhënë Ukrainës është afër 123 miliardë dollarëve që nga pushtimi rus në shkurt të vitit 2022. Departamenti i Thesarit i SHBA-së njoftoi të mërkurën se të dy vendet nënshkruan marrëveshjen. “Siç tha Presidenti, Shtetet e Bashkuara janë të përkushtuara për të ndihmuar në lehtësimin e përfundimit të kësaj lufte mizore dhe të pakuptimtë”, tha Sekretari i Thesarit Scott Bessent në një deklaratë.
“Kjo marrëveshje i sinjalizon qartë Rusisë se Administrata Trump është e përkushtuar ndaj një procesi paqeje të përqendruar në një Ukrainë të lirë, sovrane dhe të begatë në planin afatgjatë”, tha Bessent. “Dhe për të qenë të qartë, asnjë shtet apo person që financoi ose furnizoi makinën ruse të luftës nuk do të lejohet të përfitojë nga rindërtimi i Ukrainës.”
Ministrja e Ekonomisë e Ukrainës, Yulia Svyrydenko, ishte në Uashington për të nënshkruar në emër të qeverisë ukrainase. Ndër kushtet e marrëveshjes janë “pronësia dhe kontrolli i plotë” që do të mbetet me Ukrainën, shkroi ajo në X të mërkurën.
“Të gjitha burimet në territorin tonë dhe në ujërat territoriale i përkasin Ukrainës”, tha ajo, duke shtuar: “Është shteti ukrainas ai që përcakton se çfarë dhe ku do të nxirret. Nëntoka mbetet nën pronësinë e Ukrainës — kjo është përcaktuar qartë në Marrëveshje.”
Nënshkrimi vjen disa orë pas një mosmarrëveshjeje të minutës së fundit mbi dokumentet që duhen nënshkruar të mërkurën, e cila kërcënoi të prishte marrëveshjen.
Presidenti i Ukrainës, Volodymyr Zelensky, pritej ta arrinte marrëveshjen gjatë udhëtimit të tij në Uashington në shkurt, por marrëveshja mbeti e pafirmosur kur vizita u ndërpre pas takimit të diskutueshëm në Zyrën Ovale.
Pasuritë minerale
Aleatët e Kievit kanë kohë që i kanë vënë syrin pasurive minerale të vendit. Ukraina ka depozita të 22 nga 50 materialet e klasifikuara si kritike nga Shërbimi Gjeologjik i SHBA-së. Këto përfshijnë minerale të rralla të tokës dhe materiale të tjera që janë kritike për prodhimin e elektronikës, teknologjive të energjisë së pastër dhe disa sistemeve të armëve. Prodhimi global i mineraleve të rralla të tokës dhe materialeve të tjera me rëndësi strategjike është dominuar prej kohësh nga Kina, duke i lënë vendet perëndimore të dëshpëruara për burime të tjera alternative – përfshirë Ukrainën. Një memorandum mirëkuptimi i përgatitur nën administratën Biden vitin e kaluar tha se SHBA-të do të promovonin mundësi investimi në projektet minerare të Ukrainës për kompanitë amerikane, në këmbim të krijimit të stimujve ekonomikë nga Kievi dhe zbatimit të praktikave të mira biznesi dhe mjedisore. Ukraina tashmë ka një marrëveshje të ngjashme me Bashkimin Evropian, të nënshkruar në vitin 2021./CNN
