Rama fiton dhe rritet edhe më shumë me votat që digjen, Berisha rritet nga frika dhe të tjerët mbeten në televizor. Nga muaji në muaj, çfarë na tregojnë lëvizjet e sondazheve te Euronews për zgjedhjet e 11 Majit
Të rinjtë flasin, të vjetrit numërojnë. Kjo është loja e vjetër me fytyra të reja.
Sa herë që Shqipëria flet për ndryshim, kutitë bëjnë të njëjtin bilanc.
Kështu mund të pershkruhen sondazhet nga janari deri në prill 2025. Shqipëria ka qenë dëshmitare e një klime të nxehtë politike në mungesë të një krize formale.
Katër matje të njëpasnjëshme të opinionit publik përmes Barometrit te Euronews kanë vënë në lëvizje jo vetëm përqindjet, por edhe perceptimet e qëndrueshmërisë dhe ndryshimit.
Nga retorika në studio, te pakënaqësia e heshtur në rrugë. Nga figura që polarizojnë, te të rinjtë që kërkojnë alternativa. Dhe mbi të gjitha, nga një vend me një sistem politik të konsoliduar, te një elektorat në testim të vazhdueshëm.
Në këtë kontekst, sondazhi i fundit i realizuar mes 10 dhe 21 prillit 2025 nuk është thjesht një matje tjetër: është një krahasim me vetveten. Katër muaj, katër pika të matjes dhe një tablo që flet. Jo gjithmonë me zë të lartë, por gjithmonë me një nënkuptim të thellë: shqiptarët janë më pak të vendosur për kë do të votojnë, por më të qartë për kë nuk duan më.
Stabiliteti i PS dhe efekti i mungesës së alternativës
Partia Socialiste ka ruajtur një rritje graduale dhe të qëndrueshme gjatë katër muajve të parë të vitit. Nga 40.5% në janar në 42.6% në prill, ajo konfirmon pozicionin e saj si forca e parë politike në vend, jo për shkak të një entuziazmi të jashtëzakonshëm, por për shkak të mungesës së një alternative të bindshme.
Projeksioni i fundit e vendos mes 45.9% dhe 49.9% – një tavan komod, por edhe një reflektim i mungesës së garës së barabartë.
Në një vend ku elektorati nuk është domosdoshmërisht aktiv, por reaktiv, mungesa e besimit te opozita i jep PS-së një rol të pashmangshëm. Më shumë si një status quo sesa si një mandat për ndryshim.
Berisha: rritje brenda kufijve të vet
Sali Berisha ka arritur të mobilizojë një pjesë të mirë të elektoratit opozitar. Nga 24.9% në janar në 30% në prill, me një projeksion që prek 33.7%. Por këto shifra janë shprehje e forcës së një lideri që nuk gëzon më hapësirë përtej bazës së vet.
Me mbi 80% perceptim negativ në publikun e gjerë, Berisha mbetet figura më polarizuese. Ai nuk i humb ndjekësit, por nuk fiton të rinj.
Kjo e bën opozitën që ai drejton më shumë një makinë reagimi ndaj Ramës sesa një ofertë reale për qeverisje. Një opozitë që e di se nuk fiton dot vetë, por shpreson që qeveria të humbasë.
Lapaj dhe Shehaj: zëri i Tiranës, por jo i vendit
Adriatik Lapaj dhe Agron Shehaj kanë qenë dy figurat më dinamike të opozitës së re. Në janar, Lapaj kishte 6.4% mbështetje, që u përkthye në 6% në prill.
Ndërsa Shehaj ka njohur rritje të lehtë – nga 3.1% në 5.6%. Por pa një rrjet të strukturuar kombëtar, të dy mbeten fenomene urbane, të përqendruar në Tiranë.
Ndikimi i tyre është real në diskursin publik, por ende i kufizuar në rezultat elektoral jashtë qarkut të kryeqytetit.
Rreziku i këtyre figurave është të mbeten “liderë të opinionit” pa u bërë liderë të votës. Pa organizim, çdo përqindje qëndron mbi ajër.
Qori dhe të tjerët: ndikimi simbolik, jo elektoral
Arlind Qori është ndoshta rasti më interesant i sondazheve: ka dyfishuar perceptimin pozitiv për katër muaj, nga 12.3% në 24%. Por kjo nuk ka reflektuar rritje në përqindje elektorale, ku ai mbetet nën 2.1%.
Ai është figura më e lexuar në të majtën radikale, por jo ende e votuar.
Kjo flet për një elektorat që simpatizon zërat e rinj, por nuk ka ende besim t’ua besojë drejtimin e vendit.
Deklarimi dhe frika e votës: çfarë na thotë sondazhi për heshtjen?
Një element thelbësor në këtë analizë është përqindja e të pavendosurve: afro 12%.
E lartë për një vend të polarizuar si Shqipëria dhe që ka përjetuar zgjedhje të përsëritura. Kjo tregon se frika për të deklaruar votën ekziston, por edhe se një pjesë e konsiderueshme e qytetarëve janë në pritje për një ofertë më bindëse, për një ide të re, për një moment që ta ndjejë si të vetin.
Sondazhet në Shqipëri nuk janë gjithmonë parashikues të rezultatit, por janë gjithmonë reflektues të humorit politik. Dhe humori i këtij sondazhi është një përzierje nervozizmi dhe indiference.
Mund të lëvizë elektorati në një muaj? Po, por me kushte
Nëse në katër muaj, PS ka fituar 2.1% dhe ASHM 5.1%, atëherë lëvizja është reale. Por muajt që vijnë nuk janë të njëjtë. Prilli është më politik, maji është vendimtar. Sipas kësaj logjike:
PS mund të shkojë deri në 44–45% në votën e deklaruar.
ASHM deri në 31–32%, nëse ruan trendin.
Lapaj dhe Shehaj do luftojnë për të kaluar pragun në Tiranë.
Por ndryshimi real do vijë vetëm nëse ndonjëra nga këto forca arrin të shndërrojë entuziazmin qytetar në organizim kombëtar. Deri tani, askush nuk ka bërë këtë hap.
Partitë e vogla bëjnë zhurmën, të mëdhatë marrin mandatin
Sistemi zgjedhor shqiptar është më shumë se një mënyrë për të ndarë pushtetin: është një filtër i sofistikuar që shpërblen ata që mbijetojnë dhe zhduk nga harta ata që nuk arrijnë të kapërcejnë pragun praktik të përfaqësimit.
Edhe pse në letër nuk ka një prag formal, realiteti i numërimit dhe ndarjes së mandateve i ndëshkon ashpër partitë që nuk arrijnë të thyejnë një përqindje efektive – zakonisht mbi 3% në qarqet e mëdha dhe deri në 7% në ato të vogla. Çfarë do të thotë kjo për zgjedhjet e ardhshme?
Do të thotë që nëse forcat si Lapaj, Shehaj, Qori, Doshi apo të tjera nuk arrijnë të sigurojnë mandate në qarqe specifike, votat e tyre do të “digjen”.
Dhe këto vota të humbura nuk zhduken në ajër, ato rishpërndahen, pa zhurmë e pa ngjyra, tek partitë që kalojnë pragun. Në këtë rast, tek PS dhe ASHM.
Ky është mekanizmi i padukshëm, por jashtëzakonisht efektiv, që e transformon çdo përqindje pa mandat në bonus për partitë e mëdha.
Nëse rreth 10–12% e elektoratit shkon te partitë që nuk futen në Kuvend, atëherë PS dhe ASHM mund të dalin shumë më përpara sesa ç’duket në sondazhe.
PS, që në sondazhe qëndron rreth 42%, mund të përfundojë në 48–49% të mandateve.
ASHM, që është në rreth 30%, mund të përfitojë mbi 35% të ulëseve në Kuvend.
Ky është efekti domino i sistemit. Sa më shumë të fragmentohet vota e vogël, aq më shumë konsolidohet pushteti i madh.
Prandaj zgjedhjet në Shqipëri nuk janë vetëm për kë voton: janë edhe për kë i “dhuron” pa dashur votën tënde, nëse ajo nuk përkthehet në mandat.
Dhe në këtë përllogaritje të heshtur, partitë e reja, sado që flasin më fort dhe freskojnë diskursin publik, mund të mbeten ushtrim i bukur qytetar pa përkthim real politik.
Sepse në fund, si gjithmonë, zhurmën e bëjnë të rinjtë, por pushtetin e marrin të vjetrit.
Parashikimi: dominim i njohur, pa fitues të padiskutueshëm
Nëse zgjedhjet do të mbaheshin sot, PS do fitonte me diferencë të konsiderueshme. Jo sepse është më e dashura, por sepse të tjerët nuk janë bërë ende të besueshëm.
Berisha do ishte i dyti, por pa hapësirë për fitore reale. Lapaj, Shehaj dhe të tjerët do ishin histori të paplotësuara.
Zgjedhjet nuk janë vetëm numra. Janë rrëfim për shpresën, frikën, kujtesën.
Dhe nëse historia është mësuese, zgjedhjet në Shqipëri nuk i fiton ai që ka më shumë ide, por ai që duket më pak i rrezikshëm për sistemin.
