Korporata Energjetike e Kosovës (KEK) më 20 shkurt 2025 ka hapur tenderin për rehabilitimin dhe modernizimin e njësisë A3 në Termocentralin Kosova A. Ky tender ka vlerë të parashikuar prej 137 milionë e 340 mijë euro. KEK-u e ka procesuar këtë tender si procedurë konkurruese me negociata, shkruan Demokracia.com.
“Bazuar në aplikimet e pranuara, maksimumi 6 kandidatë do të ftohen për të dorëzuar tenderët e detajuar për këtë kontratë. Nëse më shumë se 6 kandidatë të përshtatshëm plotësojnë kriteret e mësipërme të përzgjedhjes, pikat e forta dhe të dobëta përkatëse të aplikimeve të këtyre kandidatëve do të rishqyrtohen për të identifikuar gjashtë aplikacionet më të mira për procedurën e tenderit. Të vetmit faktorë që do të merren parasysh gjatë këtij riekzaminimi janë – Eksperiencë në zbatimin e projekteve të ngjashme – certifikata referenca. Vlera financiare e punimeve të kryera në bazë të certifikatave referencave” – thuhet mes tjerash në njoftimin për kontratë. Afati i fundit për pranimin e tenderëve ka qenë 03.03.2025 deri në ora 13:00, kurse njoftimi për kontratë është publikuar më 23.01.2025.
Me një publikim për korrigjimin e këtij njoftimi, KEK-u ka shtyrë afatin për dorëzimin e tenderëve deri më 01.04.2025. Kjo do të thotë se kompanitë e interesuara mund të konkurrojnë deri më 1 prill. Bazuar në kriteret e tenderit, asnjë kompani nga Kosova nuk ka kapacitet të kryejë këtë punë, por do të mund të ishte pjesë e ndonjë konzorciumi të kompanive të huaja. Çështja e kritereve është tematikë në vetvete, por Demokracia.com është marrë me kompanitë në rajon dhe Evropë që mund të garojnë për të kryer këtë punë, nëse Qeveria e Kosovës nuk ka ndonjë kompani të preferuar paraprakisht.
Janë disa kompani në rajon dhe Evropë që kanë kryer remonte, kryesisht në Termocentralin Kosova B, jo atë A që pritet të garojnë. Madje, siç ka mësuar Demokracia.com, kompania turke “Çalik” do të jetë njëri nga konkurrentët. Dihet se Kompania Kosovare për Distribuim të Energjisë Elektrike në Kosovë sh.a. (KEDS), pronë e kompanive prestigjioze turke Çalik Holding dhe Limak, është një aktor kyç në këtë sektor.
Çalik Holding është një kompani turke me përvojë në sektorin e energjisë, përfshirë ndërtimin dhe rehabilitimin e termocentraleve. Por, Çalik është më e njohur për investime në energjinë e ripërtëritshme dhe gazin natyror, sesa për projekte specifike të rehabilitimit të termocentraleve me qymyr. Çalik ka realizuar projekte të rëndësishme energjetike në Turqi, Ballkan dhe Azinë Qendrore.
Termocentrali “Kosova A” filloi ndërtimin në vitet 1960 dhe u ndërtua nga kompani jugosllave dhe evropiane të asaj kohe. Projekti dhe dizajni i njësive gjeneruese u bazua në teknologjinë e përdorur nga shtetet e ish-Jugosllavisë, ndërsa disa komponentë kryesorë u furnizuan nga kompani ndërkombëtare. Nuk ka një burim të qartë që e identifikon një kompani të vetme si ndërtuesin kryesor të “Kosova A”, por dihet se teknologjia dhe pajisjet kryesore janë furnizuar nga kompani të ndryshme evropiane dhe jugosllave të asaj periudhe. Për shembull, turbinat dhe gjeneratorët u prodhuan kryesisht nga kompani të njohura të asaj kohe, si Rade Končar nga Kroacia dhe Elektroprivreda e Jugosllavisë, me pajisje të mundshme nga kompani gjermane dhe çeke.
Termocentrali “Kosova B” u ndërtua në vitet 1980 dhe përbëhet nga dy njësi gjeneruese, B1 dhe B2. Dizajni dhe projekti teknik i këtij termocentrali u realizua nga kompania franceze STEIN INDUSTRIE. Pajisjet kryesore të TC “Kosova B” u furnizuan nga disa kompani të njohura evropiane: • Turbogjeneratorët (turbina me avull) u prodhuan nga kompania MAN, e cila më vonë u transferua te ALSTOM GmBH. • Gjeneratorët elektrikë dhe sistemi i kontrollit dhe komandës (DCS – P320) u furnizuan nga ALSTOM POWER SERVICE, me bazë në Francë.
Në vitin 2015, General Electric (GE) bleu sektorin e energjisë të Alstom dhe e integroi atë në GE Power, duke u bërë një nga furnizuesit kryesorë të pajisjeve për termocentralet me qymyr, gaz dhe burime të rinovueshme. Në kontekstin e Kosovës, Alstom (tani pjesë e GE Power) ka pasur një rol të rëndësishëm në furnizimin e pajisjeve kyçe për TC “Kosova B”. Në vitin 2023, KEK kontraktoi GE Steam Power France për modernizimin e turbinave të TC “Kosova B”.
Pra, GE Power është një degë e General Electric (GE), e cila ka një rol të rëndësishëm në sektorin energjetik të Kosovës. Përvoja e saj me projektet e mëparshme dhe ekspertiza në modernizimin e termocentraleve e bëjnë atë një nga garuesit më të mundshëm për tenderin e rehabilitimit të njësisë A3 në TC Kosova A. Pos kontratave milionëshe me negocim për këtë kompani, të gjithë e mbajnë mend se si KEK e kishte angazhuar një ekspert që kishte marrë epitetin “Eksperti gjerman i Kurtit”, që vinte nga kompania “GE Power AG”, dhe asistonte në riparimin e dëmeve të krijuara në turbinën e shtypjes së ulët të njësisë B2 në TCB.
Nuk dihet nëse do të jetë në garë, por një tjetër kompani që merret me punë të ngjashme është Siemens Energy, një kompani gjermane me përvojë të gjerë në sektorin energjetik, e specializuar në modernizimin dhe rehabilitimin e termocentraleve. Ajo ofron teknologji inovative dhe zgjidhje efikase për të rritur efikasitetin dhe për të përmbushur standardet e fundit të mjedisit. Siemens Energy ka realizuar projekte të rëndësishme të modernizimit dhe rehabilitimit të termocentraleve në Evropë.
Mitsubishi Power Europe GmbH është një degë e Mitsubishi Heavy Industries (MHI), një konglomerat japonez i njohur në fushën e teknologjisë dhe inxhinierisë. Kompania është e specializuar në prodhimin, mirëmbajtjen dhe modernizimin e termocentraleve dhe zgjidhjeve energjetike në Evropë. Mitsubishi Power Europe ka realizuar projekte të rëndësishme në Gjermani, Britani të Madhe dhe vende të tjera evropiane.
Doosan Škoda Power, një kompani me seli në Republikën Çeke, ka përvojë të gjerë në projektimin dhe prodhimin e turbinave të fuqishme për termocentrale dhe industria energjetike. Ajo është një prej liderëve botërorë në fushën e teknologjisë për energjinë termike dhe ka përvojë të konsiderueshme në modernizimin dhe rehabilitimin e termocentraleve me qymyr dhe gaz.
Doosan Škoda Power ka përvojë të konsiderueshme në modernizimin dhe rehabilitimin e termocentraleve me qymyr dhe gaz, duke përfshirë instalimin dhe modernizimin e turbinave dhe sistemeve të tjera energjetike. Kompania ka punuar në projekte të ngjashme në të gjithë botën, duke përfshirë projekte në rajone të ndryshme të Evropës, Azisë dhe Lindjen e Mesme, duke u njohur për aftësinë e saj për të realizuar projekte të mëdha energjetike. Doosan Škoda Poëer është një degë e grupit Doosan Heavy Industries & Construction, një kompani e njohur ndërkombëtare me seli në Korenë e Jugut. Doosan Heavy Industries & Construction është e njohur për aktivitetet e saj në fushën e ndërtimit të infrastrukturës dhe prodhimit të pajisjeve të rënda, përfshirë turbinat dhe sistemet energjetike. Doosan Škoda Poëer është një markë që ka rrënjë historike në Republikën Çeke, dhe pas disa ndërhyrjeve dhe ndryshimeve të pronësisë, është tani pjesë e grupit Doosan. Grupi Doosan është një aktor global i rëndësishëm në industrinë e energjisë dhe ka përvojë të gjatë në furnizimin e teknologjive për termocentrale dhe industri të tjera energjetike. Në përgjithësi, Doosan Škoda Poëer është në pronësi të Doosan Heavy Industries & Construction, që është një kompani pjesë e grupit Doosan, një conglomerat ndërkombëtar me veprimtari në disa industri, përfshirë ndërtimin e energjisë dhe infrastrukturës.
Ansaldo Energia është një kompani e njohur italiane që operon në sektorin e energjisë, me fokus të veçantë në modernizimin e termocentraleve dhe furnizimin me pajisje të avancuara energjetike. Kompania është pjesë e grupit Cassa Depositi e Prestiti (CDP) dhe është një prej liderëve të industrisë energjetike në Itali dhe në mbarë botën.
Ajo ofron zgjidhje për modernizimin e termocentraleve të vjetra dhe përmirësimin e efikasitetit energjetik dhe performancës së emetimeve. Kompania furnizon termocentralet me turbinat e gazit dhe avullit, sistemet e menaxhimit të energjisë, dhe teknologjitë e avancuara për uljen e ndotjes dhe përmirësimin e rendimentit. Ansaldo Energia ka realizuar projekte të mëdha energjetike në mbarë botën, përfshirë instalime në Evropë, Lindjen e Mesme, Afrikë dhe Azi. Ansaldo Energia ka një prani të fuqishme në sektorin e energjisë në Europë dhe ka realizuar projekte të mëdha modernizimi për termocentrale dhe fabrike energjitike, duke përfshirë punë në Itali, Turqi, Greqi, Serbi, dhe Shqipëri.
Fortum (Finlandë). Fortum është një kompani finlandeze e energjisë e specializuar në tranzicionin energjetik, modernizimin e termocentraleve ekzistuese, dhe zhvillimin e burimeve të qëndrueshme të energjisë. Kompania operon kryesisht në Skandinavi, Baltik, Evropën Qendrore dhe Lindore, duke ofruar zgjidhje inovative për prodhimin dhe menaxhimin e energjisë. Ajo ka përvojë në përmirësimin e efikasitetit dhe uljen e ndotjes në termocentralet me qymyr dhe gaz, duke i përshtatur ato me standardet moderne të energjisë së pastër. Fortum ka përvojë në operimin dhe mirëmbajtjen e centraleve bërthamore, si dhe në zhvillimin e reaktorëve modularë të vegjël (SMR) për të ardhmen e energjisë së pastër. Fortum është një aktor i madh në Finlandë, Suedi, Norvegji, Gjermani dhe Poloni, duke menaxhuar një portofol të madh të termocentraleve dhe projekteve të ripërtëritshme. Përmes partneriteteve strategjike, ajo ka ndikuar edhe në modernizimin e infrastrukturës energjetike në rajone të tjera të Evropës. Pra, Fortum është një nga kompanitë më të mëdha energjetike në Evropë, me përvojë në modernizimin e termocentraleve dhe tranzicionin drejt energjisë së pastër. Ajo ka kapacitetin për të marrë pjesë në projekte të tilla, por fokusi i saj kryesor mbetet zhvillimi i burimeve të ripërtëritshme dhe teknologjive të qëndrueshme.
Siç ka gjetur Demorkacia.com në rajonin e Ballkanit, disa kompani kanë kapacitete dhe përvojë në projekte të ngjashme.
Končar – Elektroindustrija d.d. është një kompani kroate me një histori të gjatë në sektorin energjetik, e specializuar në prodhimin e pajisjeve elektrike, modernizimin e termocentraleve, dhe zgjidhje inovative për sistemet e transmetimit dhe shpërndarjes së energjisë. Kompania ka një prani të fortë në rajonin e Ballkanit dhe më gjerë, duke realizuar projekte në Evropë, Afrikë dhe Azi.
Končar ofron zgjidhje teknike për përmirësimin e termocentraleve ekzistuese, përfshirë turbinat, gjeneratorët dhe sistemet e kontrollit. Ka zhvilluar projekte të rëndësishme në Kroaci, Bosnje dhe Hercegovinë. Kompania është e njohur për bashkëpunimin me operatorët shtetërorë të energjisë në rajon dhe për eksportin e pajisjeve elektrike në tregje ndërkombëtare. Është një nga kompanitë më të fuqishme në sektorin energjetik në rajonin e Ballkanit, me eksperiencë të gjerë në modernizimin e termocentraleve dhe furnizimin me pajisje elektrike.
LEM (Elektrani na Severna Makedonija), tani e njohur si ESM (Elektrani na Severna Makedonija), është kompania shtetërore e energjisë në Maqedoninë e Veriut. Ajo është përgjegjëse për prodhimin e energjisë elektrike në vend dhe ka përvojë të gjatë në menaxhimin dhe rehabilitimin e kapaciteteve të saj prodhuese. Operon termocentralet më të mëdha në vend, si REK Bitola dhe REK Oslomej, të cilat prodhojnë pjesën më të madhe të energjisë elektrike në Maqedoninë e Veriut. Ka në menaxhim disa hidrocentrale që kontribuojnë në prodhimin e energjisë së rinovueshme. Po investon në energjinë e erës dhe atë diellore për të diversifikuar burimet energjetike dhe për të reduktuar varësinë nga qymyri.
ESM ka zbatuar projekte të ndryshme për modernizimin dhe rehabilitimin e termocentraleve dhe hidrocentraleve, për të rritur efikasitetin dhe për të përmbushur standardet mjedisore të BE
Gosa Montaža është një kompani nga Serbia, e cila ka qenë e përfshirë në ndihmën dhe ndërtimin e infrastrukturës energjetike në rajon, përfshirë edhe projekte për termocentrale. Kompania është specializuar në instalimin e pajisjeve dhe infrastrukturës për termocentrale, duke përfshirë montimin e turbinave, gjeneratorëve dhe sistemeve të tjera për prodhimin e energjisë.
Gosa Montaža ka qenë e përfshirë në disa projekte të ngjashme në rajon, veçanërisht në ndihmën e montimit të pajisjeve kryesore të termocentraleve.
Marrëdhëniet politike dhe diplomatike midis Kosovës dhe Serbisë janë të ndërlikuara dhe kanë ndikuar në disa aspekte të bashkëpunimit ndërkombëtar, përfshirë fushën e energjisë dhe kontratat e ndihmës për projekte të ndryshme. Nuk pritët që kompania serbe si Gosa Montaža të involvohët në KEK.
GE Power pritet të jetë konkurrenti kryesor për kontratën, duke pasur një përvojë të gjerë në realizimin e projekteve në Kosovë dhe në qeverisjen e Kurti. /Demokracia.com/
