3 orë bisedime, por pa përparim në takimin e parë midis ministrave të jashtëm të Francës, Gjermanisë dhe Mbretërisë së Bashkuar me Përfaqësuesen e Lartë të BE-së dhe Ministrin e Jashtëm iranian, një javë pas fillimit të sulmeve ndaj bazave bërthamore dhe ushtarake të Teheranit nga Izraeli, i cili dëshiron të parandalojë që Republika Islamike t’i afrohet ndërtimit të një arme bërthamore.
Qëllimi i takimit, në një hotel në Gjenevë, ishte të bindte Iranin të pranonte një kontroll më invaziv mbi programin e tij bërthamor nga IAEA dhe aktivitetet balistike, në mënyrë që të shmangte ndërhyrjen e armatosur nga Shtetet e Bashkuara.
Presidenti francez Emmanuel Macron shpjegoi se vendet evropiane kanë përgatitur një “ofertë globale negociuese” për t’ia paraqitur Iranit për t’u dhënë fund armiqësive me Izraelin. Por para se të fillonin bisedimet, Ministri i Jashtëm iranian Abbas Araghchi tha në një intervistë me televizionin shtetëror iranian se “në situatën aktuale, teksa sulmet e regjimit sionist vazhdojnë” ai nuk po kërkonte “negociata me askënd”.
Ai shtoi se nuk kishte “asgjë për të diskutuar me Shtetet e Bashkuara, të cilat janë bashkëfajtore në këto krime”, ndërsa u tregua i hapur me evropianët: “Nëse ata kërkojnë dialog, jo negociata, të cilat për momentin nuk kanë kuptim, ne nuk e kemi problem”, tha ai, duke specifikuar se diskutimi do të përqendrohej “ekskluzivisht në çështjen bërthamore dhe çështjet rajonale” dhe se Irani nuk do të zhvillonte bisedime për raketat e tij me askënd.
Evropianët duan të shmangin një përshkallëzim në rajon. Shefja e politikës së jashtme të BE-së, Kaja Kallas, shpjegoi se në takim ata “ranë dakord të diskutonin çështjet bërthamore, por edhe çështje më të gjera, dhe t’i mbanin diskutimet të hapura”. Ministri i Jashtëm francez, Jean-Noël Barrot, tha se “ministri iranian ka shprehur gatishmërinë e tij për të vazhduar diskutimet mbi programin bërthamor dhe për të gjitha çështjet. Ne presim që Irani të angazhohet në diskutime, përfshirë me Shtetet e Bashkuara për një zgjidhje të negociuar të konfliktit”.
Ministri i Jashtëm gjerman, Johann Wadephul, i quajti bisedimet “shumë serioze” dhe përsëriti se “është me rëndësi themelore për Gjermaninë që interesat e sigurisë së Izraelit të mbrohen”. Homologu i tij britanik David Lammy, i cili u takua të enjten në Uashington me Sekretarin e Shtetit të SHBA-së Rubio dhe të dërguarin e Presidentit Trump për Lindjen e Mesme, Witkoff, tha se evropianët e kishin bërë të qartë se Irani “nuk mund të ketë armë bërthamore” dhe i bëri thirrje “Iranit të vazhdojë bisedimet me Shtetet e Bashkuara”.
Dy ditë më parë, Rubio foli gjithashtu me Ministrin Tajani, si dhe me krerët e punëve të jashtme të Francës, Gjermanisë dhe Mbretërisë së Bashkuar (formati E3 që luajti një rol udhëheqës me BE-në në negociatat për marrëveshjen bërthamore të vitit 2015). Sipas burimeve diplomatike, Rubio tregoi se Uashingtoni është i hapur për bisedime të drejtpërdrejta edhe nëse po përgatit një ndërhyrje të mundshme ushtarake. CNN citoi një zyrtar amerikan të thoshte se Presidenti Trump e mbështet diplomacinë e evropianëve.
Para sulmeve izraelite, Teherani dhe Uashingtoni po negocionin mundësinë e një marrëveshjeje të re diplomatike mbi programin iranian. Për momentin, Irani nuk ka ndërmend të ndalojë pasurimin bërthamor, të cilin ai këmbëngul se është paqësor, edhe pse është i vetmi vend jo-bërthamor që pasuron uraniumin në 60%, pak nën nivelin 90% të nevojshëm për të prodhuar armë bërthamore.
“Ndoshta mund të jetë më i ulët, por ne nuk do ta ndalojmë atë,” tha për CNN Majid Farahani, një zyrtar në presidencën iraniane. Agjencia iraniane e lajmeve IRNA tha se bisedimet në Gjenevë ishin “serioze dhe me një qasje respektuese”, se ato u pezulluan “për konsultime të brendshme” dhe “nuk shënojnë fundin e dialogut”. ©LAPSi.aL
